In a joint family system, the eldest sister is the one who understands all her siblings just like a mother and stands firmly by their side when needed. Even after getting married and moving to another home, she remains deeply involved in her siblings’ joys and sorrows, becoming an inseparable part of their lives. This silent, unspoken love of hers is often truly felt by her siblings only after the mother is gone.
The bond of an “elder sister” in a traditional Indian family is a unique blend of emotions and relationships. In every household with a Didi, Tai, or Akka (terms of endearment for an elder sister), a strong attachment toward her is always evident among the siblings. In Indian families, the elder sister often becomes the central pillar of all relationships.

• The reason for writing an article about the elder sister today is quite special. Today is the birthday of my elder sister, Mrs. Jayashri Nandkishor Zende (Kalyan, District Thane, Maharashtra). Although this is a personal day of celebration for me, the topic of the “elder sister” is something close to everyone’s heart, and that’s why I’m sharing this today.
• Jayashri Zende is the name she took after marriage. Her original name was Sunita Madhukar Hingne. My Akka (Sunita, also known as Jayashri) is the eldest among all our siblings and has earned a reputation in Kalyan city as a dedicated teacher. Being the firstborn daughter in the family, the sense of responsibility and selfless conduct that naturally comes with that role seemed ingrained in her from childhood. This made her a consistently loving and gentle person.
• As a child, my Akka would carry me around the colony, becoming the center of all my pampering. Although there’s only a three-and-a-half-year age gap between us, she took care of me in every way—from bathing me to taking me to school. I was probably the only one allowed to scribble on her brand-new notebooks!
• During school days, she would always be the first to speak in elocution competitions. She became my source of inspiration, and it was only after her that I began excelling in such competitions.
• She was the first to recognize that I was more inclined toward the arts than academics. Because of this, she always stood firmly by my side. I’ve stored countless memories of her in my heart.
• After completing her B.Sc. and B.Ed., she began her teaching career at Balaji Vidyalaya in Paithan (District Sambhajinagar). At that time, I was deeply passionate about theater. She gave me her very first salary so I could enroll in a course in dramaturgy. The first earnings are often a symbol of fulfilling personal dreams, yet she selflessly dedicated that milestone to me.
• She was always immersed in studies, while I was a wanderer driven by the desire to do something new and different. After marriage, she moved to Kalyan with her husband, Nandkishor Zende, who worked in the railways. Despite his job, he constantly encouraged her to continue her teaching career. As an ideal teacher, she shaped the futures of hundreds of students with dedication. Two years ago, she retired and is now devoted to pilgrimages and devotional singing (bhajan seva).
• Today, as she steps into her 63rd year, she continues to play a vital role as the bond that keeps all of us siblings united—and she always will!

पाठीशी ठामपणे उभी
राहते ती आपली मोठी बहीण…!

एकत्र कुटुंब पद्धतीत लहानाचे मोठे होताना आई प्रमाणेच आपल्या सर्व भावंडांना समजून घेणारी, वेळप्रसंगी त्यांच्या पाठीशी खंबीरपणे उभी राहते ती सर्वात वयाने मोठी असलेली बहीण. अगदी लग्न होवून दुसऱ्या घरी गेल्यानंतरही आपल्या भावंडांच्या सुखदुःखात सामील होत ती त्यांच्याच आयुष्याचा एक भाग बनून जाते. तिचं हे अव्यक्त प्रेम भावंडांना जाणवतं ते आईच्या जाण्यानंतरच. भारतीय संस्कारक्षम कुटुंबातून दिसणारे “मोठी बहीण” हे नाते म्हणजे भाव-भावनांचे एक अजब रसायन आहे. प्रत्येक कुटुंबामध्ये जर एक दीदी, ताई किंवा आक्का (मोठ्या बहिणीचे विशेषण) असेल तर त्या घरातील भावंडांमध्ये मोठ्या बहिणीबद्दलची ओढ कायमच दिसते. भारतीय कुटुंबामध्ये मोठी बहीण म्हणजे नात्यांचा केंद्रबिंदू असतो.

• आज मोठ्या बहिणीवर आर्टिकल लिहिण्याचे कारण देखील विशेष आहे. माझी मोठी बहीण श्रीमती जयश्री नंदकिशोर झेंडे (कल्याण, जि.- ठाणे, महाराष्ट्र) हिचा आज वाढदिवस. हा माझा अगदीच व्यक्तिगत पातळीवरचा नात्यांचा उत्सवी दिवस असला तरी “मोठी बहीण” हा सर्वांनाच अगदी जवळचा विषय असल्यानेच हा विषय मांडतोय.
• जयश्री झेंडे हे तिचे लग्नानंतर बदललेले नाव. तिचं मूळ नाव सुनीता मधुकर हिंगणे. हाडाची शिक्षिका म्हणून कल्याण शहरात नावलौकिक मिळवलेली माझी आक्का (सुनीता उर्फ जयश्री) ही आमच्या घरात सर्व भावंडात मोठी. घरात मोठी मुलगी म्हणून जन्माला आल्यावर पुढे जो त्यागमय आदर्श आचरणात आणावा लागतो तो कदाचित तिच्यामध्ये लहानपणापासूनच ठासून भरलेला असल्याने ती कायमच प्रेमळ आणि हळवी व्यक्ती राहिली.
• लहानपणी मला कडेवर घेवून कॉलनीत फिरणारी माझी आक्का हे माझे लाड पुरवण्याचे केंद्र होते. तसे तिच्यात आणि माझ्यात फक्त साडेतीन वर्षाचे अंतर आहे. पण मला अंघोळ घालण्यापासून शाळेत घेवून जाण्यापर्यंत तीच सर्वकाही मला मदत करायची. तिच्या नव्याकोऱ्या वह्यांवर रेघोट्या मारण्याची बहुदा मलाच फक्त परवानगी होती.
• शाळेत असताना वक्तृत्व स्पर्धेत पहिल्यांदा तिचाच नंबर असायचा. तीच माझी प्रेरणा बनली होती. तिच्यानंतरच मी वक्तृत्व स्पर्धा गाजवायला लागलो होतो.
• मी अभ्यासापेक्षा इतर कलागुणांमध्ये सरस आहे हे पहिल्यांदा तिच्याच लक्षात आले होते. म्हणूनच ती माझ्या कायम पाठीशी खंबीरपणे उभी रहायची. तिच्या खूप आठवणी मी माझ्या हृदयात साठवून ठेवलेल्या आहेत.
  ती बीएस्सी, बीएड झाल्यावर शिक्षिका म्हणून पैठण (जि.- संभाजीनगर) मधील बालाजी विद्यालयात नोकरीला लागली. त्याकाळात मी नाट्यकलेने झपाटलेलो होतो. तिने तिचा नोकरीतील पहिला पगार मला नाट्यशास्त्राच्या कोर्सला प्रवेश घेण्यासाठी दिला होता. पहिली कमाई हा विषय प्रत्येकाच्या किती स्वप्नपूर्तीचा विषय असतो. पण तिने तो त्यागसुद्धा माझ्यासाठी केला होता.
• ती सतत अभ्यासात मग्न आणि मी सतत नवीन काहीतरी वेगळे करण्याचा ध्यास घेतलेला भटक्या माणूस. लग्न झाल्यावर ती पती नंदकिशोर झेंडे यांच्यासमवेत कल्याणला रहायला आली. तिथे लग्नानंतर तिने शिक्षकी नोकरीला नव्याने प्रारंभ केला. नंदकिशोर झेंडे हे रेल्वेत नोकरीला होते. तरी देखील त्यांनी तिला शिक्षिका म्हणून नोकरी करण्यासाठी सतत प्रोत्साहित केले. एक आदर्श शिक्षिका म्हणून शेकडो विद्यार्थ्यांना घडविण्याचे सेवाभावी कार्य केले. दोन वर्षांपूर्वी सेवानिवृत्त झाली. आता ती तीर्थाटन आणि भजनसेवेत मग्न आहे.
• आज ती ६३ व्या वर्षात पदार्पण करतेय. आजही आम्हा भावंडांना एकत्रित बांधणारा दुवा म्हणून तिची भूमिका महत्वाचीच आहे आणि राहील….!

:-Mukund Madhukar Hingne.