Understanding emotions is a complex process that takes place on a mental level. Only those who have a firm belief that they are safe while experiencing different situations allow their minds to fully perceive and process events. On the other hand, individuals who constantly feel insecure never take the initiative to understand others’ emotions. This is because they themselves have not been successful in processing their own emotions properly. As a result, they are unable to comprehend others’ feelings with the same depth and sensitivity.

• We often show an inability to even listen to others’ experiences. In such situations, we consciously avoid becoming witnesses to the event in any way. Saying, “I don’t know anything about it,” is essentially a way of declaring our own insecurity regarding the situation.
• Being too absorbed in our own emotions:
  When we are too caught up in our own problems, thoughts, and emotions, we often lack the time or mental space to pay attention to others’ feelings.
• Having preconceived notions:
  If we have already formed opinions about a person, we fail to truly understand their emotions and circumstances.
• A narrow perspective:
  If we only view situations through the lens of our own experiences, we miss recognizing different perspectives and emotions that others might have.
• Lack of listening skills:
  Truly listening to someone and understanding their emotions is an art. If we listen only to respond rather than to understand, we fail to grasp their true feelings.
• Excessive ego:
  We often believe that we are always right, which leads us to disregard others’ emotions as less important.
• Low emotional sensitivity:
  Sometimes, we are not emotionally sensitive enough to recognize others’ pain, concerns, or joy.
• Being busy or stressed:
  The hustle of life, responsibilities, and stress can cause us to overlook the emotions of those around us.
• Habit of reacting instantly:
  Many times, we jump to conclusions before fully listening to someone, which prevents us from understanding their true emotions.
• To truly understand others’ emotions, qualities like empathy, patience, and a willingness to genuinely listen are essential. When we lack these, we fall short in comprehending the emotions of others.

“दुसऱ्यांच्या भावना समजून घ्यायला आपण कमी केंव्हा पडतो…?”

भावना समजून घेणे ही एक मानसिक पातळीवरची मोठी प्रक्रिया आहे. आपल्यासोबत जे काही घडत असते त्यावेळी मी सुरक्षित असेन हा ठाम विश्वास ज्यांच्या मनात तयार होतो तेच आपल्या मनाला कोणतीही घडणारी घटना अनुभवण्याची परवानगी देतात. ज्यांना स्वतः असुरक्षित आहोत असे सतत वाटत असते ते कधीच इतरांच्या भावना समजून घेण्यासाठी पुढाकार घेत नसतात. एकतर स्वतःच्याच भावनांचा योग्य पद्धतीने निचरा करण्यात ते यशस्वी झालेले नसतात. त्यात ते दुसऱ्यांच्या भावना तेव्हढ्याच तरलतेने समजून घेवू शकत नाहीत.

• आपण दुसऱ्यांच्या घटना ऐकून देखील घेण्यास असमर्थता दाखवतो. अश्यावेळी आपण कोणत्याही पद्धतीने त्या घटनेचा साक्षीदार होण्याचे टाळतो. “मला त्याबद्दल काहीच माहिती नाही” हे आपले म्हणणे म्हणजे आपण स्वतः या घटनेबाबत असुरक्षित असल्याचेच एकप्रकारे आपण जाहीर करत असतो.
• स्वतःच्या भावनांमध्ये गुंतलेलो असतो :-
  जर आपण स्वतःच्या समस्या, विचार आणि भावना यामध्येच अडकलेलो असू, तर इतरांच्या भावनांकडे लक्ष द्यायला आपल्याकडे वेळ किंवा मनःस्थिती नसते.
• पूर्वग्रहदूषित विचारसरणी असते :-
  आपण एखाद्या व्यक्तीविषयी आधीच काही ठरवून मते बनवलेली असतात, त्यामुळे त्यांच्या भावना आणि परिस्थितीची खरी समज आपल्याला होत नाही.
• संकुचित दृष्टीकोन असतो :-
  जर आपण फक्त स्वतःच्या अनुभवाच्या चौकटीतूनच विचार करत असू, तर इतरांच्या वेगळ्या दृष्टिकोनाची जाणीव होत नाही.
• ऐकण्याची कला अवगत नसते :-
  खरोखर एखाद्याचे ऐकणे आणि त्यातून त्यांच्या भावना समजून घेणे ही कला आहे. जर आपण फक्त उत्तर देण्यासाठी ऐकत असू, तर त्यांच्या भावना समजण्यास अपयश येते.
• अहंभाव जास्त असतो :-
  आपल्याला असे वाटत असते की आपणच बरोबर आहोत आणि दुसऱ्यांच्या भावना गौण वाटतात.
• भावनिक संवेदनशीलता कमी असते :-
  काहीवेळा आपण भावनिकदृष्ट्या इतके संवेदनशील नसतो की दुसऱ्यांच्या वेदना, चिंता किंवा आनंद ओळखू शकत नाही.
• गडबडीत किंवा तणावाखाली असतो :-
  जीवनातील धकाधकीत, जबाबदाऱ्यांच्या ओझ्याखाली किंवा तणावाखाली असताना इतरांच्या भावनांकडे दुर्लक्ष होऊ शकते.
• तत्काल प्रतिक्रिया देण्याची सवय :-
  अनेकदा इतरांचे संपूर्ण म्हणणे ऐकण्याआधीच निष्कर्ष काढतो, त्यामुळे त्यांच्या खऱ्या भावना समजून घेण्यास अपयश येते.
• दुसऱ्यांच्या भावना समजून घेण्यासाठी सहानुभूती, संयम आणि त्यांचे म्हणणे मनापासून ऐकण्याची तयारी महत्त्वाची असते. याचीच कमतरता निर्माण झाली तर आपण दुसऱ्यांच्या भावना समजून घ्यायला कमी पडतो.

:-Mukund Madhukar Hingne.