The annual exams provide us only with an assessment of our school education, but in the test of life, new questions arise every day, new decisions must be made, and every choice has consequences. Therefore, along with bookish knowledge, learning from real-life experiences is even more important. The small incidents, challenges, successes, and failures in life are our true teachers, and the lessons learned from them guide us toward a successful life.

During school or college education, annual exams are based on a fixed curriculum. Students have to write answers on predefined subjects, and they are graded accordingly. However, in real life, there is no set curriculum. The lessons learned from our experiences, decisions, and their consequences are the true tests of life.

1) Difference Between School Education and Life Education:

In school education, a fixed curriculum is taught within a specific time frame, and once the exams are over, the course is completed. However, in life, nothing is predetermined. The process of learning continues endlessly, and our decisions and experiences become our real curriculum.

For example, a person may score excellent marks in mathematics, but if they lack financial awareness, they may fail in money management. Similarly, even if someone excels in history, if they do not understand past mistakes and learn from them, history will not bring any meaningful change in their life.

2) Experience Is the True Test and Opportunity:

In the journey of life, we learn something new every day. Sometimes we succeed, and sometimes we fail. However, both success and failure provide valuable lessons. Major opportunities in life come rarely, but small opportunities arise daily, and if we fail to recognize them, they slip away unnoticed.

For example:

If someone trusts the wrong person and gets deceived, that experience helps them make better decisions in the future.

If a person courageously quits their job to start their own business and faces initial struggles, the lessons learned from those struggles can lead them to great success in the future.

3) Essential Skills for Success in Life:

Education provides knowledge, but experience gives us the ability to make the right decisions. The following skills are crucial for moving forward in life:

A) Communication Skills – The ability to communicate effectively helps solve many problems in life.

B) Emotional Intelligence – It is important to remain calm and composed in any situation.

C) Financial Literacy – Along with earning money, one must learn how to invest and manage it wisely.

D) Problem-Solving Ability – Not everything is taught in school; some things must be understood and learned through real-life experiences.

E) Positive Thinking – Instead of getting discouraged by failure, one must learn from it and move forward.

4) How to Use Experience in Decision-Making?

The lessons learned from experiences help us find solutions when future challenges arise. People who learn from their experiences are able to make better decisions in life.

For example:

If someone suffers a business loss, they gain clarity on which mistakes to avoid in the future.

If a relationship results in disappointment, they learn whom to trust and whom to be cautious about in the future.

5) Experience Is the True Wealth of Life:

School exams are limited to a single year, but life’s test has no final result. Every experience is a new opportunity. Those who learn from these opportunities and use them wisely become happier and more successful in life.

“रोजच्या जीवनातील छोटे अनुभव आणि निर्णयच आयुष्य घडवितात…!”

वार्षिक परीक्षा आपल्याला केवळ शालेय शिक्षणाचा आढावा देते, पण आयुष्याच्या परीक्षेत रोज नवे प्रश्न असतात, नवे निर्णय घ्यावे लागतात आणि प्रत्येक गोष्टीचा परिणाम आपल्यावर होतो. म्हणूनच, पुस्तकी ज्ञानासोबतच प्रत्यक्ष जीवनात येणाऱ्या अनुभवांमधून शिकणे हे अधिक महत्त्वाचे आहे. जीवनातील लहान-लहान प्रसंग, अडचणी, यश-अपयश हेच आपले खरे शिक्षक आहेत, आणि त्यांच्याकडून घेतलेले धडेच आपल्याला यशस्वी जीवनाकडे नेऊ शकतात.

शालेय किंवा महाविद्यालयीन शिक्षण घेत असताना वार्षिक परीक्षा ही एक ठराविक अभ्यासक्रमावर आधारित असते. यामध्ये विद्यार्थ्यांना ठरलेल्या विषयांवर उत्तरे लिहावी लागतात आणि त्यावर गुणांकन केले जाते. मात्र वास्तविक जीवनात असे ठरलेले अभ्यासक्रम नसतात. आपले अनुभव निर्णय आणि त्यांच्या परिणामांमधून शिकलेले धडेच खऱ्या आयुष्याची परीक्षा असते.

१) शालेय शिक्षण आणि जीवनाचे शिक्षण यातील फरक :-

शालेय शिक्षणात एक ठरावीक वेळेत पाठ्यक्रम शिकवला जातो आणि परीक्षा दिल्यानंतर तो संपतो. मात्र, जीवनात असे काहीच ठरलेले नसते. इथे शिकण्याची प्रक्रिया अखंड सुरू असते, आणि आपण केलेले निर्णय व अनुभव हाच खरा अभ्यासक्रम ठरतो.

उदाहरणार्थ, एखाद्या व्यक्तीला गणितात कितीही चांगले गुण मिळाले तरीही जर तिला व्यवहारज्ञान नसेल, तर ती पैसे व्यवस्थापनात अयशस्वी ठरू शकते. तसेच, इतिहासात चांगले गुण मिळवले तरीही जर भूतकाळातील चुका समजून घेऊन त्यातून काही शिकले नाही, तर तो इतिहास त्याच्या आयुष्यात बदल घडवू शकणार नाही.

२) अनुभव हीच खरी परीक्षा आणि संधी :-

जगण्याच्या प्रक्रियेत आपण दररोज काही ना काही नवीन शिकत असतो. कधी यश मिळते, तर कधी अपयश येते. मात्र, दोन्ही गोष्टींमधून काहीतरी शिकण्याची संधी असते. जीवनात मोठ्या संधी कमी वेळा येतात, पण दररोज लहान-लहान संधी येतात, ज्या आपण ओळखल्या नाहीत तर हातातून निसटून जातात.

उदाहरणार्थ,

एखाद्या व्यक्तीने एका चुकीच्या माणसावर विश्वास ठेवला आणि फसवणूक झाली, तर हा अनुभव पुढे जाऊन त्याला योग्य निर्णय घेण्यास मदत करतो.

एखाद्याने धाडसाने नोकरी सोडून स्वतःचा व्यवसाय सुरू केला आणि सुरुवातीला अडचणी आल्या, तरी या अडचणींमधून शिकलेले धडे त्याला भविष्यात मोठे यश देऊ शकतात.

३) जीवनात यशस्वी होण्यासाठी आवश्यक कौशल्ये :-

शिक्षण आपल्याला ज्ञान देतं, पण अनुभव आपल्याला योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता देतात. जीवनात पुढे जाण्यासाठी खालील कौशल्ये महत्त्वाची ठरतात :

अ) संवाद कौशल्य (Communication Skills) :–
लोकांशी संवाद साधण्याची कला आत्मसात केल्यास अनेक समस्या सोडवता येतात.

ब) भावनिक समतोल (Emotional Intelligence) :– कुठल्याही परिस्थितीत शांत आणि समतोल राहणे महत्वाचे आहे.

क) आर्थिक व्यवस्थापन (Financial Literacy) :–
पैसा कमवण्याबरोबरच तो योग्य पद्धतीने गुंतवणे व वापरणे शिकले पाहिजे.

ड) समस्या सोडवण्याची कला (Problem-Solving Ability) :–
प्रत्येक गोष्ट शिकवली जात नाही; काही गोष्टी स्वतःहून समजून घेतल्या पाहिजेत.

इ) सकारात्मक दृष्टिकोन (Positive Thinking) :–
अपयश आल्यानंतर खचून न जाता त्यातून शिकून पुढे जाणे महत्वाचे आहे.

४. निर्णय घेताना अनुभवांचा उपयोग कसा करावा? :-

अनुभवातून शिकलेले धडे पुढील वेळी अडचणी आल्या तर त्यावर उपाय शोधण्यासाठी उपयोगी पडतात. जे लोक आपल्या अनुभवातून शिकतात, ते भविष्यात चांगले निर्णय घेऊ शकतात.

उदाहरणार्थ,

जर कोणी व्यवसायात नुकसान सोसले असेल, तर त्याने पुढच्या वेळेस कोणत्या चुका टाळायच्या याची स्पष्टता असते.

एखाद्या नात्यात अपेक्षाभंग झाला असेल, तर पुढील वेळेस तोच विश्वास कोणावर ठेवायचा याची जाणीव होते.

५. अनुभवांचे संचित म्हणजे आयुष्याचा ठेवा :-

शालेय परीक्षा ही एका वर्षापुरती मर्यादित असते, पण जीवनाच्या परीक्षेला अंतिम निकाल नसतो. प्रत्येक अनुभव म्हणजे आपल्यासाठी एक नवीन संधी असते. ज्या व्यक्ती अशा संधींमधून शिकतात आणि त्याचा योग्य उपयोग करतात, त्या व्यक्ती आयुष्यात अधिक आनंदी आणि यशस्वी होतात.

:-Mukund Madhukar Hingne.