You’re writing your autobiography. What’s your opening sentence?

I was born into a simple family where the richness of thoughts was valued more than material wealth. From the very beginning of my life, I was never drawn to worldly comforts, for my mind was always in pursuit of something deeper—drama, literature, and an endless quest to understand life as a seeker.

Ever since I developed a passion for writing, I have been writing continuously. Perhaps, it is also an attempt at self-discovery—I do not know for sure. I am certainly not someone great enough to write an autobiography. Not for the world, but if I ever decide to leave something behind for the next generation, the first line of my story would be:

“I am a humble, penniless seeker, a devoted worshipper of Nataraja.”

Nataraja is the very form of Lord Shiva in his cosmic dance, the Shivatandava. He is not just the destroyer but also the creator. That is why, according to Hindu scriptures, Nataraja is revered as the deity of arts, worshipped by seekers across all forms of artistic expression.

1. Nataraja is my attraction :-
   From a young age, I was drawn to the image of Nataraja. In the wild, dynamic, yet still dance of Shiva, I could sense a profound philosophy. Nataraja is not just the destroyer, but also the creator—simultaneously bringing destruction and creation. This thought became the guiding force of my journey.
2. A quest for self-discovery through wandering :-
   During my years working in journalism, I wandered for many years—sometimes through villages, sometimes through desolate valleys and ravines… searching for different knowledge, sometimes driven by the thirst for wisdom, sometimes by the quest for inner peace. I sought it in the pages of books, in conversations with experienced individuals, and sometimes in the solitude of quiet moments. Society sometimes labeled me as a journalist, sometimes as a writer, or as a lone traveler. But I have always considered myself a seeker—just a small part of Nataraja’s eternal dance.
3. The story of my humble journey :-
   This is the story of my journey—of a humble, penniless seeker, who never desired material wealth but strove to walk in tune with Nataraja’s rhythm. Even today, I serve Nataraja through my work in writing drama. With the hope that one day, Nataraja, the cosmic dancer, will give me a vision, I dedicate this life to him.

“मी निष्कांचन निर्धन साधक, नटराजाचा एक उपासक…!”

मी एका साध्या कुटुंबात जन्मलो, जिथे संपत्तीपेक्षा विचारांची श्रीमंती अधिक महत्त्वाची होती. आयुष्याच्या सुरुवातीपासूनच भौतिक सुखसोयींवर माझा फारसा भर नव्हता, कारण मनाला वेगळ्याच शोधाची ओढ लागली होती—नाट्यकला, साहित्य, एक साधक म्हणून जीवन समजून घेण्यासाठी सततची भटकंती. लिखाणाची आवड निर्माण झाल्यापासून लिहीत राहिलोय. कदाचित हा आत्मशोधाचाही एक प्रयत्न असेल. माहीत नाही. मी माझे आत्मचरित्र लिहावे एव्हढा मोठा व्यक्ती नक्कीच नाही. लोकांकरिता नाही पण माझ्या पुढच्या पिढीकरिता काही लिहून ठेवायचं ठरवलं तर त्याची पहिली ओळ हीच असेल….”मी निष्कांचन निर्धन साधक, नटराजाचा एक उपासक.”

नटराज म्हणजे प्रत्यक्ष भगवान शंकराचे शिवतांडव नृत्यातील रूप....नटराज म्हणजे केवळ संहारक नव्हे, तर तो सर्जकही आहे. म्हणूनच कलेचे आराध्य दैवत म्हणून हिंदू धर्मशास्त्रानुसार नटराजाला सर्व कला प्रकारातील साधक पूजतात.

1. नटराज हेच माझे आकर्षण :-
   लहानपणीच मी नटराजाच्या प्रतिमेकडे आकर्षित झालो. त्या उन्मत्त, गतिमान आणि तरीही स्थिर असलेल्या शिवतांडवात मला एक गूढ तत्त्वज्ञान जाणवत असे. नटराज म्हणजे केवळ संहारक नव्हे, तर तो सर्जकही आहे—एकाच वेळी नाश आणि नवसर्जन करणारा. त्या विचारांनीच माझ्या प्रवासाची दिशा ठरवली.
2. भटकंती मधून आत्मशोधाचा प्रयत्न :-
   पत्रकारितेच्या क्षेत्रात कार्यरत असताना मी कित्येक वर्षे भटकत राहिलो—कधी वाड्या-वस्त्यांमधून तर कधी निर्जन दऱ्या-खोऱ्यातून… वेगळ्या माहितीच्या शोधात, कधी ज्ञान लालसेने तर कधी आत्मशांतीच्या शोधात. कधी ग्रंथांच्या पानांत, कधी अनुभवी व्यक्तींच्या संवादांत, तर कधी एकांताच्या शांततेत. समाजाने मला कधी एक पत्रकार म्हटले, कधी लेखक, तर कधी एकटा चालणारा पथिक. पण मी स्वतःला नेहमीच एक साधक मानले—नटराजाच्या त्या अनंत नृत्यातील एक लहानसा अंश.
3. माझी कहाणी निष्कांचन साधकाची :-
   ही कहाणी आहे माझ्या त्या प्रवासाची—एका निष्कांचन, निर्धन साधकाची, ज्याने कधी वैभवाचा मोह केला नाही, पण नटराजाच्या तालावर चालत राहण्याचा प्रयत्न केला. आजही मी नाट्य लेखन करत नटराजाची सेवा करतोय. एक दिवस शिवतांडव नृत्य करणारा नटराज मला दृष्टांत देईल ह्या आशेपोटी हा जन्म त्यालाच समर्पित केला आहे.

:-Mukund Madhukar Hingne.