While travelling on an unfamiliar road for the very first time, your mind suddenly pauses as you pass a bend, a hill, a tree, or a narrow path. A strange sense of recognition arises — “I’ve seen this somewhere before!” Though you’re treading this path for the first time, the place feels oddly familiar, like a hazy memory from the past. It seems as though you’ve been here before… but exactly when or how, you simply can’t recall.
What exactly is this feeling? An illusion? Or a fleeting glimpse of some mysterious reality?
Surely, something like this must have happened to you at some point too, hasn’t it?
Some experiences in life lie beyond the realm of science. Such moments are meant to be felt and understood — not to be overanalyzed, but to reflect inward.
If you ever find yourself standing at a bend in the road and the place feels strangely familiar, pause for a moment… close your eyes… and ask yourself — where could this memory have come from?
🔴 This Experience Has a Name – “Déjà vu”:
The term “Déjà vu” (pronounced day-zha voo) comes from the French language and literally means – “the feeling of having seen something before.”
From a scientific perspective, Déjà vu is an intriguing interplay between memory and perception in the brain. The temporal lobe and hippocampus in our brain are responsible for handling memories. When we encounter a new place that somehow resembles something from our past, the brain momentarily gets confused – is this a memory or the present reality? And it is in that fleeting moment that we experience Déjà vu.
🔴 But Some Experiences Go Beyond Science:
Some people have experiences that go beyond mere familiarity. They may recall vivid details, a strong emotional connection, or even a sense of how the place has changed over time. In such moments, the experience doesn’t feel like a memory glitch, but rather something “spiritual” or a glimpse of “past-life recollection.”
◾In Hindu philosophy and Buddhist tradition, the concept of reincarnation is accepted. It is believed that our soul has lived through many lifetimes, and with each life, places, people, and moments leave subtle imprints on the soul. So, when we encounter an unfamiliar place, we might feel, “I’ve been here before.” It may not be just an illusion, but a flicker of memory stored deep within the soul.
🔴 Another Possibility – A Journey from a Dream:
Many times, our brain weaves together a collage of places and experiences during dreams, combining images we’ve seen, stories we’ve heard, or descriptions we’ve read. These imagined locations can appear in dreams as completely new places. Later, when we visit a similar place in real life, a strange sense of recognition strikes us. We say – “I’ve definitely seen this somewhere before!”
🔴 So, Is It Reality or Illusion?
It’s hard to give a definitive answer. Whether it’s a trick of the mind, an echo of a dream, or a memory from a previous life — it depends on the individual.
For some, it’s just a fleeting illusion; for others, it’s a deeply stirring, almost mystical experience of reality.
“आठवणीतले वळण : भ्रम की वास्तव….?”
प्रवासात अनोळखी रस्त्यावरून पहिल्यांदाच जात असताना एखादे वळण किंवा डोंगर-दऱ्या,एखादे झाड किंवा एखादी पायवाट पाहिली की क्षणभर मन थांबतं….”कुठेतरी पाहिलंय हे!” अशी अज्ञात ओळख मनात डोकावते. आपण पहिल्यांदाच त्या वाटेवरून जात आहोत तरीही ती जागा आपल्याला कुठल्याशा धूसर आठवणीसारखी भासते. ती जागा ओळखीची वाटते, जणू आपण तिथे पूर्वी कधीतरी आलो होतो….पण नेमकं कधी, कसं हे आपल्याला आठवतच नाही. हे नेमकं काय असतं ? दृष्टिभ्रम ? की एखाद्या गूढ वास्तवाची झलक ? तुमच्या सोबतही असं कधी ना कधी घडलं असेलच की!
जीवनात काही अनुभव हे विज्ञानाच्या पलीकडे असतात. अशा क्षणांना आपण अनुभवायचं असतं, समजून घ्यायचं असतं – विश्लेषणासाठी नाही, तर स्वतःच्या आत डोकावण्यासाठी. एखाद्या वळणावर अचानक उभं राहून तुम्हाला ती जागा ओळखीची वाटली, तर एक क्षण थांबा… डोळे मिटा… आणि स्वतःला विचारा – ही आठवण कुठून आली असेल?
🔴 या अनुभवाला नाव आहे – “Déjà vu” :-
फ्रेंच भाषेतील “Déjà vu” (उच्चार: डेझा वू) या संज्ञेचा अर्थच आहे – “आधी पाहिलं आहे असं वाटणं”.
वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून पाहिलं, तर Déjà vu हे मेंदूतील स्मृती आणि आकलन प्रक्रियेतील एक मनोरंजक गुंतागुंत आहे. आपल्या मेंदूतील temporal lobe आणि hippocampus ही केंद्रं स्मृतींवर काम करतात. जेव्हा आपण एखादी नवीन जागा पाहतो आणि ती जागा आपल्या जुन्या आठवणींशी काहीसे जुळते, तेव्हा मेंदू काही क्षणांसाठी गोंधळतो – ही आठवण आहे की सध्याचं वास्तव? आणि याच क्षणी निर्माण होतो – Déjà vu चा अनुभव.
🔴 मात्र काही अनुभव हे वैज्ञानिकते पलिकडचे :-
काही लोक मात्र अशा जागांचा अनुभव घेतात जो फक्त ओळखीपुरता नसतो, तर त्या जागेचं रेखीव वर्णन, विशिष्ट भावनात्मक जोड, किंवा कालपरत्वे बदललेली स्थितीही त्यांच्या मनात जागृत होते. तेव्हा हा अनुभव केवळ स्मृतीभ्रंश वाटत नाही, तर काहीतरी “आध्यात्मिक” किंवा “पुर्वस्मरण” वाटू लागतो.
◾हिंदू तत्त्वज्ञानात किंवा बौद्ध परंपरेत पुनर्जन्म मानला जातो. आपल्या आत्म्याने अनेक जन्म घेतले आहेत आणि प्रत्येक जन्मात अनुभवलेल्या जागा, माणसं, प्रसंग – यांची सूक्ष्म स्मृती आत्म्यात कुठेतरी साठलेली असते, असं मानलं जातं. म्हणूनच अनोळखी वाटणाऱ्या जागेवरही “इथे मी पूर्वी आलो होतो” अशी भावना जागी होते. हा अनुभव केवळ भास नसून आत्म्याच्या पूर्वस्मृतीची झलक असू शकते.
🔴 आणखी एक शक्यता – स्वप्नातील प्रवास :-
अनेक वेळा मेंदू आपल्या स्वप्नात कल्पनेतून जागांचा, अनुभवांचा एक कोलाज तयार करतो. आपण पूर्वी पाहिलेली चित्रं, वाचलेली वर्णनं, ऐकलेल्या गोष्टी – यांचं मिश्रण आपल्याला स्वप्नात नवीन जागा म्हणून दिसतं. आणि जेव्हा अशाच जागेवर आपण प्रत्यक्ष जातो, तेव्हा त्या स्वप्नातील दृश्याची आठवण येते. आपण म्हणतो – “इथे मी आधी कुठे तरी पाहिलंय!”
🔴 मग हे सत्य की भ्रम? :-
उत्तर अगदी निश्चित आहे असं म्हणता येणार नाही. मेंदूचा खेळ, स्वप्नांची छाया, किंवा आत्म्याच्या पूर्वजन्मातील साठवलेली स्मृती – हे सगळं अनुभवणाऱ्यावर अवलंबून आहे. कोणासाठी हा फक्त एक क्षणिक भ्रम असतो, तर कोणासाठी तो अनुभव अंतर्मनाला हादरवून टाकणारा वास्तव असतो.
:-Mukund Madhukar Hingne.
avatibhavati.com 
यावर आपले मत नोंदवा