India had no direct involvement in either of the two World Wars. Both wars had emerged from power struggles among European nations. However, since India was under British rule at the time, thousands of Indian soldiers participated in the wars on behalf of the British, and many sacrificed their lives. Though these sacrifices have not received due recognition in history, the memory has been preserved in some places in India through memorials erected by the British.
India had no direct involvement in either of the World Wars, yet being under British rule, it was compelled to take part in them. During this period, thousands of Indian soldiers, serving as a vital part of the British army, fought in Europe, Africa, and Asia — and many lost their lives.
♦️ Forgotten Sacrifices :-
During the First World War (1914–1919), around 1.3 million soldiers were sent from India. Thousands of them laid down their lives in the face of the harsh European winters, advanced weaponry, and modern warfare. The British military policy viewed the use of Indian troops merely as a means to preserve the empire. As a result, the sacrifices of these brave soldiers were barely acknowledged within the British Empire — and sadly, they faded into oblivion even in post-independence India.
♦️ Preserving History Through Memorials :-
Memorials built at a few locations still remind us of those bravehearts. One such place is Mechanic Chowk in Solapur city. On the modest memorial erected there, it is inscribed:
“From this town many men went to the Great War 1914–1919”
This single line emphasizes the contribution of the entire Solapur city and district in the Great War. This memorial stands as a silent witness to the sacrifices of the enslaved soldiers who departed from this very soil.
♦️ Our National Responsibility :-
As we enjoy the fruits of freedom today, it is our duty to turn to these forgotten pages of history and learn from them. Remembering not only the stories of victorious wars but also honoring those soldiers who perished while fighting under a colonial regime is an essential part of our national responsibility.
“थेट सहभाग नसतानाही महायुद्धात गुलाम भारतीयांचे बलिदान”
आजवर झालेल्या दोन्हीही महायुद्धांमध्ये भारताचा थेट सहभाग नव्हता. कारण ती दोनही महायुद्धे युरोपियन राष्ट्रांमधील सत्तासंघर्षातून उद्भवलेले होते. मात्र, त्या काळात भारत ब्रिटिशांच्या अधिपत्याखाली असल्यामुळे, इंग्रजांच्या बाजूने हजारो भारतीय सैनिक या युद्धात सहभागी झाले आणि अनेकांनी आपल्या प्राणांचे बलिदान दिले. इतिहासात या हौतात्म्याला स्थान मिळाले नसले तरी भारतात काही ठिकाणी ब्रिटिशांनी उभारलेल्या स्मृतिस्तंभाद्वारे स्मृती जपल्या आहेत.
आजवर झालेल्या दोन्ही महायुध्दांमध्ये भारताचा थेट सहभाग नव्हता, तरी देखील ब्रिटिश सत्तेच्या अधिपत्याखाली गुलामीत असलेल्या भारताला या युद्धात सामील व्हावे लागले. या काळात ब्रिटिश सैन्याचा महत्वाचा भाग म्हणून भारतातील हजारो सैनिक युरोप, आफ्रिका आणि आशिया खंडात लढले आणि आपले प्राण गमावले.
♦️ विस्मृतीतील बलिदान :-
पहिल्या महायुद्धाच्या (1914–1919) काळात भारतातून सुमारे 13 लाख सैनिकांना पाठवण्यात आले होते. त्यातील हजारोंनी युरोपियन थंडी, अद्ययावत शस्त्रास्त्रे आणि आधुनिक युद्धतंत्रासमोर वीरमरण पत्करले. ब्रिटिशांच्या लष्करी धोरणात ‘भारतीय सेनेचा वापर हे साम्राज्य टिकवण्याचे साधन’ असा दृष्टिकोन होता. त्यामुळे या वीरांच्या त्यागाचा उल्लेख ब्रिटिश साम्राज्यात फारसा झाला नाही आणि स्वातंत्र्योत्तर भारतातही तो विस्मरणात गेला.
♦️ स्मृतिस्थळाद्वारे इतिहास जपला :-
काही ठिकाणी उभारलेले स्मृतिस्थळे आजही त्या वीरांची आठवण करून देतात. सोलापूर शहरातील मेकॅनिकी चौक हे असेच एक ठिकाण आहे. येथे उभारण्यात आलेल्या छोट्याशा स्मृतिस्तंभावर लिहिले आहे:
“From this town many men went to the Great War 1914–1919”
या एकाच ओळीतून संपूर्ण सोलापूर शहर आणि जिल्ह्याचा त्या महायुद्धातला सहभाग अधोरेखित होतो. हा स्मृतिस्तंभ या शहराच्या भूमीतून गेलेल्या गुलाम वीरांचा मौन साक्षीदार आहे.
♦️ आपली राष्ट्रीय जबाबदारी :-
आज आपण स्वातंत्र्य उपभोगत असताना, इतिहासाच्या या विस्मृतीत गेलेल्या पानांकडे पाहण्याची आणि त्यातून काही शिकण्याची गरज आहे. केवळ विजयी युद्धांच्या गाथा नव्हे, तर साम्राज्यवादी राजवटीच्या काळात बळी ठरलेल्या, लढताना शहीद झालेल्या सैनिकांचीही आठवण ठेवणे हे आपल्या राष्ट्रीय जबाबदारीचा एक भाग आहे.
:-Mukund Madhukar Hingne.
avatibhavati.com 
यावर आपले मत नोंदवा