Water – the fundamental basis of life. Among all living beings on Earth, only humans exploit nature for their own comfort. Water is a priceless gift, freely given by nature. But humans have taken undue advantage of this very abundance. We seem to have forgotten that the availability of water is, in fact, limited.
Just imagine – what if water had an expiry date like any other food item?
What kind of reality would we have seen then?Would a new form of “calculated humanitarianism” have emerged — where people either consumed the stored water before its expiry date or gave it to someone in need?
Most importantly, Earth comprises 70% water and 30% land.
What would have happened once the stored water from the oceans expired?
It is precisely because water has no expiry date that humans consider it an infinite, limitless resource. This is a misleading assumption. A person truly cares about something only as long as there's a risk of losing it.
If water did have an expiry date, humans would have treated it as a "perishable asset" and used it more responsibly.
That is why the right time to care for water is now.
Even though water has no expiry date, the deadline for its availability is certainly approaching... and that date has been set by nature itself.
- A Greater Sense of Fear and Responsibility Regarding Water :-
If the label on a water bottle read “Expire on: 30/06/2025,” people would have used that water carefully and sparingly. When something is known to be available only for a limited time, its value automatically increases. Today, we waste water because it’s easily accessible. But if it had an expiry date, every drop would have felt “worth preserving.”
- Water Conservation Would Have Been Given Top Priority :-
While storing water, people would start asking, “What is the shelf life of this water?” This would have led to the development of water conservation methods — such as using advanced technology to create pure, long-lasting water, or establishing strict rules to preserve the quality of natural water sources.
Even though such rules exist today, their implementation is extremely weak.
- Water Trade Would Have Become a ‘Luxury Market’ :-
If water were a perishable item, it would be sold under labels like “Fresh Water,” “Long-Life Water,” or “Premium Water with Extended Expiry.”
Water would be categorized like perfumes — “Basic,” “Superior,” “Exclusive.”
The poor would end up with low-quality, short-shelf-life water, while the rich would own “ten-year-lasting water from private springs.”
- Our Water Usage Habits Would Have Changed :-
Households would count and monitor water bottles. There would be a “water stock register.” People would get used to using fixed amounts of water for cooking, bathing, washing, etc.
Today, we use water carelessly — washing vehicles, brushing with the tap running, or throwing water around — these habits would have drastically reduced.
- Social Awareness and Discussions Around Water Would Have Intensified :-
The expiry date of water would signify the limit of its quality. If people understood that water too could “become harmful over time,” it would lead to more seminars, global conferences, and awareness campaigns on water.
At present, this issue is not addressed with the seriousness it deserves.
“पाण्याला जर एक्सपायरी डेट असती तर….?”
पाणी-जीवनाचा मूलभूत आधार. पृथ्वीवरील सजीवांमध्ये केवळ माणूसच असा आहे, जो स्वतःच्या सुखासाठी निसर्गाचे शोषण करतो. पाणी हा निसर्गाने मुक्तपणे दिलेला अमूल्य ठेवा आहे. पण माणूस पाण्याच्या या मुक्तपणाचाच गैरफायदा घेत आहे. आपण पाण्याचा साठा मर्यादित आहे हेच विसरून गेलेलो आहोत. जरा कल्पना करा- जर पाण्यालाच एखाद्या खाद्यपदार्थासारखी एक्सपायरी डेट असती तर ….? मग काय चित्र दिसले असते ? एक्सपायरी डेट उलटण्यापूर्वी साठवलेले पाणी एकतर संपवून टाकायचे किंवा मग ते गरजूला द्यायचे हा हिशेबी मानवतावाद वाढीला लागला असता का ? सर्वात महत्वाचे म्हणजे पृथ्वीवर ७० टक्के पाणी आणि ३० टक्के भूप्रदेश आहे. समुद्राचे पाणी साठा संपल्यावर काय झाले असते ?
पाण्याला एक्सपायरी डेट नसल्यामुळेच मानव त्याला अनंत, अमर्याद स्रोत समजतो. ही एक गोंधळात टाकणारी समजूत आहे. माणूस एखाद्या गोष्टीची तोपर्यंतच काळजी घेतो, जोपर्यंत ती गोष्ट त्याच्या हातातून निसटू शकते. म्हणूनच जर पाण्याला एक्सपायरी डेट असती, तर माणूस त्याला "नासणारी संपत्ती" समजून वागला असता. म्हणूनच पाण्याची काळजी घेण्याची खरी वेळ आता आहे. कारण, पाण्याला एक्सपायरी डेट नसली तरीही त्याच्या उपलब्धतेची अंतिम तारीख नक्कीच जवळ येत चालली आहे.....आणि ती तारीख निसर्गाने निश्चित केली आहे.
१. पाण्याविषयी भीती आणि जबाबदारीची जाणीव वाढली असती :-
जर एखाद्या बाटलीवरील पाण्याच्या लेबलावर “Expire on: 30/06/2025” असे लिहिले असते, तर माणूस ते पाणी काळजीपूर्वक, मोजून वापरला असता. कोणतीही गोष्ट मर्यादित कालावधीसाठी आहे हे ठाऊक असले, की तिचे महत्त्व आपोआप वाढते. आज आपण सहज उपलब्ध असल्यामुळे पाण्याचा अपव्यय करतो. पण एक्सपायरी डेट असती, तर प्रत्येक थेंब “जपून ठेवण्यासारखा” वाटला असता.
२. जलसंवर्धनाला प्राधान्य मिळाले असते :-
पाणी साठवताना माणूस “या पाण्याची शेल्फ लाइफ किती?” असा विचार करायला लागला असता. त्यातून जलसंवर्धनाच्या पद्धती विकसित झाल्या असत्या – जसे खास तंत्रज्ञान वापरून शुद्ध आणि दीर्घकाळ टिकणारे पाणी तयार करणे, नैसर्गिक जलस्रोतांची गुणवत्ता टिकवण्यासाठी नियम बनवणे इ.
आज आपण असे नियम बनवले असले, तरी त्यांची अंमलबजावणी फारच कमी आहे.
३. पाण्याचा व्यापार एक ‘Luxury Market’ झाला असता :-
जर पाणी लवकर खराब होणारी गोष्ट असती, तर ते “फ्रेश वॉटर”, “लाँग लाइफ वॉटर”, “एक्सपायरी वाढवलेले प्रीमियम वॉटर” अशा नावांनी विकले गेले असते. पाणीही एखाद्या परफ्युमसारखे “बेसिक”, “सुपीरियर”, “एक्सक्लुझिव्ह” अशा दर्जांमध्ये आले असते.
गरीबाला निकृष्ट, कमी शेल्फ-लाइफ असलेले पाणी मिळाले असते आणि श्रीमंतांकडे “दहा वर्ष टिकणारे खाजगी झऱ्याचे पाणी” असते.
४. आपले पाणी वापरण्याचे व्यवहार बदलले असते :-
घराघरांत पाण्याच्या बाटल्यांची मोजदाद केली गेली असती. पाण्याचा “स्टॉक रजिस्टर” ठेवला गेला असता. स्वयंपाक, अंघोळ, धुणे या प्रत्येक कामासाठी ठरावीक पाणी वापरण्याची सवय लागली असती.
आज ज्या गोष्टींमध्ये आपण बिनधास्त पाणी वापरतो – गाड्या धुणे, नळ चालू ठेवून ब्रश करणे, अघळपघळ पाणी फेकून देणे – हे प्रकार खूप कमी झाले असते.
५. पाण्याविषयी समाजजागृती आणि चर्चा अधिक तीव्र झाल्या असत्या :-
पाण्याची एक्सपायरी डेट म्हणजे त्याच्या गुणवत्तेची मर्यादा. अशा पद्धतीने जर लोकांना पाण्याचे “काळानुरूप अपायकारक होणे” समजले असते, तर पाण्यावर चर्चासत्रे, जागतिक परिषद, जनजागृती मोहीम सतत सुरू राहिल्या असत्या. आज या विषयाला तितकीशी गांभीर्याने हाताळले जात नाही.
:-Mukund Madhukar Hingne.
avatibhavati.com 
यावर आपले मत नोंदवा