An argument arises when there is a difference of opinion between two or more sides—sometimes it is ideological, sometimes personal, and at other times social, political, or even emotional. In such situations, the role of a “mediator” becomes important. But often, a strange thing happens: if the mediator speaks in your favor, you see them as neutral. However, if their stance includes points that go against your view, you immediately label them as biased. This is a very natural, yet dangerous tendency of the human mind.
Whether a mediator is neutral or not doesn’t depend on what they say, but on your mindset. If your mind is open and you're willing to listen, the other person's opinion starts to seem "impartial." But if you've already made up your mind, no matter what anyone says – they will always seem biased to you!
🔴What Exactly Is Neutrality?
Neutrality means making a decision after understanding all sides, without taking a firm stand in favor of any opinion or person. But the way we perceive neutrality is not always accurate. That’s because our belief that “I am right” is often so strong that when someone says something contrary, it feels unjust to us, and we label the person saying it as biased.
In psychology, this is called confirmation bias – meaning, we tend to believe only those opinions that support our own. The rest seem wrong or biased toward the opposing side.
🔴Who Is a Mediator – a Judge or a Participant?
In a conflict, the role of a mediator is like that of a judge – they don’t speak to hurt anyone’s feelings but try to present the right points after observing the full picture. However, if either side feels that the mediator’s stance, tone, or decision seems against them, they quickly declare – “This person is biased!”
In reality, a mediator may criticize you at times, too – because their goal is not to make you win, but to resolve the conflict.
🔴To See Someone as Neutral, You Must First Accept Within Yourself
If you truly want to see the mediator as neutral, you must first accept the possibility that you could be wrong. But that’s exactly what we struggle with. We often decide internally – “I am right, the other is wrong.” So if the mediator even slightly supports the opposing view, it bruises our ego – and we then accuse the mediator: “You’re on their side too!”
🔴The Purpose of an Argument Should Be Understanding, Not Winning
In every argument, we try hard to win. But many times, if we simply try to understand the other person, the argument ends. For that, we need a bit of calmness, a bit of patience, and trust in the mediator. It’s difficult, but important, to accept that we may not always be right.
“Every human emotion casts a shadow – and that shadow is the ego. To understand neutrality, we must first look at our own shadow.”
“वाद, मध्यस्थ आणि निष्पक्षतेबद्दल आपलाच एक चष्मा असतो…!”
वाद घडतो तेव्हा दोन किंवा अधिक बाजूंमध्ये मतभेद असतो—कधी तो वैचारिक असतो, कधी व्यक्तिगत, तर कधी सामाजिक, राजकीय वा भावनिकही. अशा वेळी “मध्यस्थ” ही भूमिका महत्त्वाची ठरते. पण अनेकदा अशी एक विचित्र गोष्ट घडते: जर तो मध्यस्थ तुमच्या बाजूने बोलतो, तर तो निष्पक्ष वाटतो. पण जर त्याच्या भूमिकेत तुमच्याशी विरोध करणारे मुद्दे असतील, तर लगेचच तुम्ही त्याला पक्षपाती ठरवता. हे मानवी मनाचं अगदी नैसर्गिक, पण धोकादायक वर्तन आहे.
मध्यस्थ निष्पक्ष आहे की नाही, हे त्याच्या बोलण्यावर नव्हे, तर तुमच्या मनोवृत्तीवर अवलंबून असतं. जर तुमचं मन मोकळं असेल, तुम्ही ऐकण्याची तयारी ठेवली असेल, तर समोरचं मत "निष्पक्ष" वाटू लागतं. पण जर तुम्ही आधीच मनात निकाल लावलेला असेल, तर कुणीही काही म्हणो – तो तुम्हाला पक्षपातीच वाटणार !
🔴निष्पक्षता म्हणजे नेमकं काय?
निष्पक्षतेचा अर्थ असा होतो – कुठल्याही मतप्रवाहाला किंवा व्यक्तीला आग्रही पाठिंबा न देता, सर्व बाजू समजून घेऊन निर्णय देणं. पण आपण जसं निष्पक्षता अनुभवतो, तसं ते नेहमी खरं नसतं. कारण “आपण योग्य आहोत” ही भावना इतकी ठाम असते, की कुणी विरोधात काही सांगितलं, की आपल्याला ते अन्यायकारक वाटतं, आणि ज्याने ते सांगितलं त्याला आपण पक्षपाती ठरवतो.
यालाच “confirmation bias” असं मानसशास्त्रात नाव आहे – म्हणजे, आपल्याला स्वतःच्या विचारांना पाठिंबा देणारीच मतं खरी वाटतात. उरलेली मतं आपल्याला चुकीची, दुसऱ्याच्या बाजूने झुकणारी वाटतात.
🔴मध्यस्थ म्हणजे काय – न्यायाधीश की पक्षकार?
एका वादात मध्यस्थाची भूमिका म्हणजे न्यायाधीशासारखी – तो कुणाच्याही भावना दुखावण्याच्या उद्देशाने बोलत नाही, तर संपूर्ण चित्र बघून योग्य मुद्दे समोर ठेवतो. पण दोन्ही बाजूंपैकी एक बाजू त्याच्या निर्णयात, भूमिकेत किंवा भाषेत स्वतःच्या विरोधात काही जाणवताच लगेच म्हणते – “हा पक्षपाती आहे!”
वास्तविक, मध्यस्थ काही वेळा तुमच्यावरही टीका करेल, कारण त्याचा उद्देश “तुम्हाला जिंकवणे” नसतो, तर “वाद मिटवणे” असतो.
🔴दुसऱ्याला निष्पक्ष मानण्यासाठी आधी स्वतःमध्ये ‘स्वीकार’ असावा लागतो
तुम्हाला मध्यस्थ खरोखर निष्पक्ष वाटावा, यासाठी तुमच्यात स्वतःच्या चुकीच्या शक्यतेचा स्वीकार असला पाहिजे. पण हेच आपल्याला जड जातं. आपण मनातच ठरवून टाकतो – “मी बरोबर, तोच चुकतो.” मग मध्यस्थाने जर त्याच्या मुद्द्यांना थोडं समर्थन दिलं, तर आपल्या अहंकाराला धक्का लागतो आणि मग आपण त्या मध्यस्थालाच आरोपी करतो – “तूही त्याच्या बाजूचा आहेस!”
🔴वादाचा उद्देश ‘जिंकणे’ नसून ‘समजून घेणे’ असावा
प्रत्येक वादात आपण जिंकायची धडपड करतो, पण अनेकदा समोरच्याला समजून घेतलं, तर वाद मिटतो. त्यासाठी हवी असते, थोडी शांतता, थोडा संयम, आणि मध्यस्थांवर विश्वास. प्रत्येक वेळी आपणच योग्य असूच असं नाही – हे मान्य करणं कठीण असलं, तरी गरजेचं आहे.
“माणसाच्या प्रत्येक भावनेला एक सावली असते – आणि ती सावली म्हणजे अहंकार. निष्पक्षता जाणून घेण्यासाठी आधी स्वतःच्या सावलीकडे पाहावं लागतं.”
:-Mukund Madhukar Hingne.
avatibhavati.com 
यावर आपले मत नोंदवा