avatibhavati.com

“Why has Japan’s development been faster compared to India’s?”

In 1945, the Second World War came to an end with the dropping of atomic bombs on the Japanese cities of Hiroshima and Nagasaki. After those devastating nuclear explosions, which caused massive destruction and radiation effects, Japan was left in ruins. However, the country immediately began the process of national reconstruction. Around the same time, in 1947, India gained independence from British colonial rule and, despite the deep wounds of Partition, also embarked on the path of building a new democratic nation.

In that sense, the primary reason for comparing the development of these two countries is that both began their national rebuilding efforts within the same decade. Yet, in terms of development pace, India appears to be lagging behind Japan even today. The difference in the speed of development between India and Japan is dependent on several factors. When making this comparison, it is essential to consider historical, social, political, economic, educational, industrial, and cultural aspects.

India possesses immense human resources, abundant natural wealth, a large youth population, and the potential to lead on a global scale. However, there is a need for improvement in areas such as discipline, policy consistency, skill development, eradication of corruption, and enhancement of quality. From Japan, there are valuable lessons to be learned—particularly in maintaining a balance of discipline, quality, and social responsibility.

(1) Historical Perspective and Approach to Reconstruction

  • Japan: Despite suffering massive damage after World War II, Japan focused on reconstruction through strict discipline, new technologies, and international cooperation. With U.S. support, they emphasized industrialization and technological development.
  • India: After independence, India found it difficult to implement unified policies due to social, religious, and linguistic diversity. Partition, mass migration, poverty, unemployment, and local politics slowed down the pace of development.

(2) Governance and Policies

  • Japan: Highly efficient and disciplined administrative system. Policy consistency and long-term planning enabled sustainable development.
  • India: Lack of policy continuity, corruption, bureaucratic red tape, and frequent political instability created obstacles in the development process.

(3) Education and Human Resources

  • Japan: Almost 100% literacy rate. From an early age, discipline, responsibility, quality, and hard work are instilled. Emphasis on skill-based education.
  • India: Comparatively lower literacy rate. The education system still lacks in quality and emphasizes certification over skill development.

(4) Industrial Development and Technology

  • Japan: Innovation in technology, leadership in automobiles, electronics, and robotics. Heavy investment in research.
  • India: While the IT sector has progressed well, the manufacturing sector still lags behind. Lower investment in research and development.

(5) Quantity vs Quality

  • Japan: Small population but highly productive. Every individual’s contribution is significant in economic development.
  • India: Huge population, but a very small percentage is engaged in productive activities. Poverty and unemployment limit the potential for economic growth.

(6) Social Discipline and Value System

  • Japan: Strong sense of national pride, social unity, discipline, cleanliness, and respect for time.
  • India: Due to its diversity, social divisions based on religion, caste, and regionalism often hinder development. Lack of discipline.

(7) Geographical and Natural Factors

  • Japan: Despite being earthquake-prone, it has developed advanced architecture, disaster management, and reconstruction skills.
  • India: Faces various natural calamities (floods, droughts, cyclones), but lacks advanced disaster management systems.

(8) Political Will and Long-Term Vision

  • Japan: Strong collaboration between industry and government, with swift implementation of policies.
  • India: Politics often focuses on populist measures rather than long-term development goals, with more emphasis on immediate announcements.

“भारताच्या तुलनेत जपानचा विकास वेगवान का झाला…?”

१९४५ मध्ये दुसऱ्या महायुद्धाचा शेवट हा जपानच्या हिरोशिमा व नागासाकी या दोन शहरांवर अणुबॉम्ब टाकून करण्यात आला. त्या महाभयंकर किरणोत्सर्गी आणि संहारक अणुस्फोटानंतर जपान उद्ध्वस्त झाले. पण पुनश्च राष्ट्रउभारणीच्या कार्याला जपानने लगेच सुरुवात केली. तर त्यापाठोपाठ १९४७ मध्ये ब्रिटिशांच्या गुलामगिरीतून मुक्त होत स्वातंत्र्य मिळवलेल्या भारताने देखील फाळणीचा खोल घाव सहन करत नव्या लोकशाहीवादी राष्ट्र उभारणीला सुरुवात केली. तसं पाहिलं तर दोन्ही देशांच्या विकासाची तुलना करण्याचे मुख्य कारण हे राष्ट्राची पुनर्उभारणी करण्याची सुरुवात ही एकाच दशकात झाली. मात्र विकासाच्या वेगात तुलनेने भारत आजमितीस पिछाडीवर दिसत आहे. भारत आणि जपान यांच्यातील विकासाच्या वेगातील तफावत ही अनेक घटकांवर अवलंबून आहे. ही तुलना करताना ऐतिहासिक, सामाजिक, राजकीय, आर्थिक, शैक्षणिक, औद्योगिक आणि सांस्कृतिक घटकांचा विचार करणे गरजेचे आहे.

भारताकडे प्रचंड लोकशक्ती, नैसर्गिक संसाधने, युवा वर्ग आणि जागतिक स्तरावर  नेतृत्व करण्याची क्षमता आहे. मात्र, शिस्त, धोरणात्मक सातत्य, कौशल्यविकास, भ्रष्टाचार निर्मूलन आणि गुणवत्तवाढ या क्षेत्रांमध्ये सुधारणा आवश्यक आहेत. जपानकडून शिस्त, गुणवत्ता, आणि सामाजिक जबाबदारी यांचा समतोल या गोष्टी शिकण्यासारख्या आहेत.

(१) इतिहास आणि पुर्नबांधणीचा दृष्टिकोन

  • जपान: राष्ट्र प्रथम ही भावना, सामाजिक एकजूट, शिस्त, स्वच्छता, वेळेची किंमत.
  • भारत: विविधतेमुळे सामाजिक फाटाफूट, धर्म, जात, प्रांतवाद या गोष्टी अनेकदा विकासाच्या आड येतात. शिस्तीचा अभाव.
  • जपान: दुसऱ्या महायुद्धानंतर जपानने प्रचंड हानी सोसली तरी त्यांनी पुनर्बांधणीसाठी कठोर शिस्त, नवे तंत्रज्ञान आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्य यांचा आधार घेतला. अमेरिकेच्या मदतीने त्यांनी औद्योगिकीकरण आणि तंत्रज्ञानविकासावर भर दिला.
  • भारत: स्वातंत्र्यानंतर भारताला सामाजिक, धार्मिक आणि भाषिक विविधतेमुळे एकसंध धोरण राबवणे कठीण गेले. फाळणी, स्थलांतर, गरिबी, बेरोजगारी आणि स्थानिक राजकारण यामुळे विकासाचा वेग मंदावला.

(२) शासनप्रणाली व धोरणे

  • जपान: अत्यंत कार्यक्षम आणि शिस्तबद्ध प्रशासकीय यंत्रणा. धोरणांत सातत्य आणि दीर्घकालीन योजना यामुळे ते शाश्वत विकास करू शकले.
  • भारत: धोरणांत सातत्याचा अभाव, भ्रष्टाचार, लालफीतशाही (bureaucracy), आणि अनेकदा राजकीय अस्थिरता यामुळे विकास प्रक्रियेत अडथळे आले.

(३) शिक्षण आणि मानवसंपदा

  • जपान: साक्षरतेचा दर जवळजवळ १००%. शाळेपासूनच शिस्त, जबाबदारी, गुणवत्ता, आणि मेहनतीची सवय दिली जाते. कौशल्याधारित शिक्षणावर भर.
  • भारत: साक्षरतेचा दर तुलनेने कमी. शिक्षण पद्धतीत अजूनही गुणवत्तेचा अभाव, कौशल्यविकासाऐवजी प्रमाणपत्रांवर भर.

(४) औद्योगिक विकास आणि तंत्रज्ञान

  • जपान: तंत्रज्ञानातील नवकल्पना, ऑटोमोबाईल्स, इलेक्ट्रॉनिक्स, रोबोटिक्स यामध्ये अग्रणी स्थान. संशोधनावर मोठी गुंतवणूक.
  • भारत: IT क्षेत्रात यशस्वी वाटचाल झाली असली तरी उत्पादन क्षेत्र (manufacturing) तुलनेत मागे. संशोधन आणि विकासावर कमी गुंतवणूक.

(५) संख्या विरुद्ध गुणवत्ता

  • जपान: कमी लोकसंख्या पण अत्यंत उत्पादक. प्रत्येक व्यक्तीचे योगदान आर्थिक विकासात महत्त्वाचे.
  • भारत: प्रचंड लोकसंख्या, पण त्यातील फारच कमी टक्केवारीत लोक उत्पादकतेत सहभागी. गरिबी आणि बेरोजगारीमुळे आर्थिक विकासाच्या शक्यता मर्यादित होतात.

(६) सामाजिक शिस्त आणि मूल्यव्यवस्था

(७) भौगोलिक आणि नैसर्गिक घटक

  • जपान: भूकंपप्रवण असूनही त्यांनी अत्याधुनिक इमारती, आपत्ती व्यवस्थापन आणि पुनर्रचना कौशल्य विकसित केले.
  • भारत: विविध प्रकारचे निसर्गविषयक संकटे (पुर, दुष्काळ, चक्रीवादळ) असूनसुद्धा आपत्ती व्यवस्थापनात प्रगततेचा अभाव.

(८) राजकीय इच्छाशक्ती आणि दीर्घकालीन दृष्टिकोन

  • जपान: उद्योग आणि सरकार यांची भागीदारी ठाम, धोरण राबवण्यामध्ये जलद गती.
  • भारत: राजकारण अधिक लोकलाभ-केन्द्रित (populist), दीर्घकालीन विकासाऐवजी तात्कालिक घोषणा.

:-Mukund Madhukar Hingne.

यावर आपले मत नोंदवा

Comments (

0

)