Do you practice religion?
Religion is an inner faith of humankind. Every religion in the world strives to lead people toward goodness. However, many times, inequality, hatred, and violence are spread in the name of religion. Therefore, religion should not be merely about following rules—it must be embraced as a core value of life. I do not practice any specific religion because I do not wish to confine myself within the boundaries of a single faith. I believe in religious harmony, which means respecting all religions and upholding humanity above all. For me, faith is the purity of the heart, not a narrow mindset.
For me, "Religion" means seeing God in every living being, understanding every school of thought, and maintaining affection among people. That is why I do not strictly follow any particular religion, but I strive to understand the principles of all religions. I value human beings more than God—because humanity itself is the truest form of devotion.
🔴The Core Concept of Religion:
The true purpose of religion is to teach virtue, inspire moral living, and nurture compassion toward others. No religion teaches hatred. If we look at the original religious scriptures, they all emphasize peace, love, service, and sacrifice. Therefore, I believe the essence of religion lies not merely in rituals and traditions, but in the universal values that all religions share.
🔴Religion and Social Reality:
Today, religion is often exploited in society. It is used as a tool for politics, for creating conflict, and for increasing social divisions. In such a situation, I cannot accept the rift that is created in the name of religion. That is why I do not confine myself to any one particular religion. I respect all religions but do not follow any of them with blind insistence.
🔴What Does Religious Harmony Mean?
Religious harmony means treating all religions equally—no one greater, no one lesser. Hindu, Muslim, Christian, Sikh, Buddhist, Jain—each religion has teachings that enrich human life. I look at all these teachings with respect. My connection with any religious follower is not based on their faith, but on their humanity.
🔴Faith and Self-Awareness:
I engage in self-reflection, accept what feels right to me, and reconsider anything that feels wrong. I value Buddhist thought, the peaceful messages of Saint Tukaram, Prophet Muhammad, and Jesus Christ, and the principles of truth and non-violence preached by Mahatma Gandhi. These teachings are not confined to any one religion—they are universal truths.
🔴Humanity Beyond Religion:
Sometimes, religion is misunderstood as wearing a certain attire, using specific words, or following certain customs. But to me, humanity is more important. If we follow any religion yet harm others, that religion becomes meaningless. To be sensitive, kind-hearted, and rational as a human being—that is the true religion!
“माझ्यासाठी श्रद्धा ही मनातली निर्मळता आहे…!”
धर्म ही मानवाची आंतरिक श्रद्धा असते. जगातील प्रत्येक धर्म माणसाला चांगुलपणाकडे नेण्याचा प्रयत्न करतो. पण अनेकदा धर्माच्या नावाखाली विषमता, द्वेष आणि हिंसा पसरवली जाते. त्यामुळे धर्म म्हणजे फक्त नियमांचं पालन नाही, तर तो एक जीवनमूल्य असावं लागतं. मी धर्माचा सराव करत नाही, कारण मला कोणत्याही एका धर्माच्या चौकटीत राहायचं नाही. मी सर्वधर्म समभाव मानतो – म्हणजे सर्व धर्मांचा आदर आणि सर्वत्र माणुसकीचं वर्चस्व. माझ्यासाठी श्रद्धा ही मनातली निर्मळता आहे, संकुचित दृष्टिकोन नव्हे.
माझ्यासाठी "धर्म" म्हणजे कोणत्याही जीवात ईश्वर पाहणं, प्रत्येक मतप्रवाहाला समजून घेणं, आणि माणसामाणसांत स्नेह राखणं. म्हणूनच मी कोणताही धर्म विशेषतः पाळत नाही, पण सर्व धर्मांची तत्त्वं समजून घेण्याचा प्रयत्न करतो. मला देवापेक्षा माणूस महत्त्वाचा वाटतो – कारण माणुसकी म्हणजेच खरी ईश्वरभक्ती.
🔴धर्माची मूळ संकल्पना:
धर्माचा उद्देश मानवाला सदाचार शिकवणं, नैतिक जीवन जगायला प्रवृत्त करणं आणि एकमेकांप्रती सहानुभूती ठेवणं हाच असतो. कोणताही धर्म द्वेष शिकवत नाही. मूळ धर्मग्रंथांकडे पाहिलं, तर सगळीकडे शांतता, प्रेम, सेवा आणि त्याग या गोष्टींवर भर दिला जातो. त्यामुळे मला वाटतं, धर्माचा सार नुसत्या विधी-परंपरांत नाही, तर त्या मूल्यांमध्ये आहे जे सर्वधर्मांत समान आहेत.
🔴धर्म आणि सामाजिक वास्तव:
आज समाजात धर्माचं भांडवल केलं जातं. धर्माच्या नावाखाली राजकारण केलं जातं, भांडणं लावली जातात, आणि समाजात तेढ वाढवली जाते. अशा परिस्थितीत, मला धर्माच्या नावाने होणारी ही फूट मान्य नाही. म्हणूनच मी कोणत्याही एका धर्माशी स्वतःला बांधून घेत नाही. मी सर्व धर्मांचा सन्मान करतो, पण कोणत्याही एका धर्माच्या आग्रहावर चालत नाही.
🔴सर्वधर्म समभाव म्हणजे काय?
सर्वधर्म समभाव म्हणजे सर्व धर्मांना सारखं मानणं – ना कोणी मोठा, ना कोणी छोटा. हिंदू, मुस्लिम, ख्रिश्चन, शीख, बौद्ध, जैन – प्रत्येक धर्माची काहीतरी शिकवण आहे, जी माणसाला माणूस म्हणून समृद्ध करते. मी या सगळ्या शिकवणींकडं आदरानं पाहतो. कुठलाही धर्म मानणाऱ्याशी माझं नातं त्यांच्या श्रद्धेवर नाही, तर त्यांच्या माणुसकीवर आधारित असतं.
🔴श्रद्धा आणि आत्मज्ञान:
मी माझं आत्मपरीक्षण करतो, आपल्याला योग्य वाटणाऱ्या गोष्टींचा स्वीकार करतो आणि चुकीचं जाणवलं, तर त्यावर विचार करतो. मला बौद्ध विचार, संत तुकाराम-मोहमद पैगंबर-ईसा यांचा शांतीचा संदेश, किंवा गांधीजींचं सत्य-अहिंसेचं तत्त्वज्ञान सारखं महत्त्वाचं वाटतं. ही शिकवण कोणत्याही धर्मात सीमित नाही. ती एक वैश्विक सत्य आहे.
🔴धर्माच्या पलिकडचं माणूसपण:
कधी कधी धर्म मानणं म्हणजे एक विशिष्ट पोशाख घालणं, विशिष्ट शब्द वापरणं, किंवा एखाद्या चालीरीती पाळणं असं समजलं जातं. पण मला माणूसपण अधिक महत्त्वाचं वाटतं. कुठल्याही धर्माचं पालन करूनही जर आपण दुसऱ्याला त्रास देत असू, तर तो धर्म काही उपयोगाचा नाही. माणूस म्हणून संवेदनशील, सहृदय, आणि विवेकी असणं – हाच खरा धर्म!
:-Mukund Madhukar Hingne.
avatibhavati.com 
यावर आपले मत नोंदवा