Do you remember your favorite book from childhood?

Some books we read in childhood leave such a deep impression on us that they never truly leave our side, even as we grow older. Two such books from my early reading years made a lasting impact on me – Shyamchi Aai and Mrityunjay. These novels were not just sources of reading pleasure; they profoundly changed the way I looked at life. They weren’t merely stories, but experience-driven narratives that sowed the seeds of thought. Even today, they feel just as close and important to me. The lessons I learned while reading them back then continue to influence many of my decisions today. That is why I feel compelled to write a little more in detail about these two remarkable works.

Why do they still feel just as dear today?

Even after all these years, these two books remain deeply embedded in my heart, because the characters within them don’t feel fictional—they seem to exist around us. Their connection to reality, and the inner strength I’ve drawn from both, constantly pull me back to these books. They are not just books; they are milestones on the path of life’s learning.

---

🔴 ‘Shyamchi Aai’ – A Way of Life Through Motherhood

This autobiographical novel by Sane Guruji is a fountainhead of values and virtues. Through the role of a mother in a poor yet spiritually rich family, one experiences nobility, sacrifice, and unconditional love. It was through this book that I first understood what “mother” truly means. Her love for Shyam, the morals behind every lesson she taught, and the stream of affection flowing from her eyes—these elements deeply touched me.

---

🔴 Profound Lessons at a Tender Age

The episodes in Shyamchi Aai are narrated in a simple, natural tone, yet the lessons they convey go deep. Values like honesty, dignity of labor, and selflessness were instilled through it. At that age, these values felt profound and overwhelming, but through the mother’s actions, they became easily understandable. Reading this book made me respect my own mother even more.

---

🔴 ‘Mrityunjay’ – An Immortal Tale of Self-Discovery

Written by Shivaji Sawant, Mrityunjay is based on the life of Karna, but it’s more than just his story—it reflects the internal battles within each of us. Reading about Karna, who walks the path with the question “What was my fault?” often brought tears to my eyes. His self-respect, loneliness, and the constant humiliation he endured—all of it struck a chord with me.

---

🔴 A Noble Stand Against Injustice

From Mrityunjay, I learned that a person’s greatness is determined not by their birth but by their actions. Karna did not blame his circumstances but proved his worth through his deeds. His example has unknowingly taken root in my own personality. Traits like loyalty, duty, and self-respect were deeply planted in my mind through this novel.

---

🔴 Repeated Reading – A New Meaning Each Time

I have read both these novels many times. Each time, they reveal something new. With age, experiences change, and through them, the meaning of the books becomes clearer. As a child, Shyamchi Aai seemed like a symbol of affection, but as I grew older, I began to realize the depth of her sacrifices. Similarly, Mrityunjay has gradually become a symbol of personal struggle as I’ve matured.

---

“विचारांचे बीज पेरणाऱ्या गाथा….!”

लहानपणी वाचलेले आवडते पुस्तक तुमच्या आठवणीत आहे का ?

लहानपणी वाचलेली काही पुस्तके आपल्यावर इतकी खोल छाप टाकून जातात, की वय वाढलं तरी ती आपली साथ सोडत नाहीत. माझ्या बालपणीच्या वाचनात दोन पुस्तकांनी विशेष ठसा उमटवला – ‘श्यामची आई’ आणि ‘मृत्युंजय’. या दोन्ही कादंबऱ्या केवळ वाचनाचा आनंद देणाऱ्या नव्हत्या, तर जीवनाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोनच बदलवून टाकणाऱ्या होत्या. त्या केवळ कथा नव्हत्या, तर विचारांचे बीज पेरणाऱ्या अनुभवगाथा होत्या. आजही त्या तितक्याच जवळच्या आणि महत्त्वाच्या वाटतात. त्या वेळी त्या वाचताना जे शिकलो, त्याचा प्रभाव आजही अनेक निर्णयांमध्ये जाणवतो. म्हणूनच, या दोन कादंबऱ्यांविषयी थोडं अधिक सविस्तर लिहिण्याचा मोह आवरत नाही.

आजही तितक्याच प्रिय का वाटतात?

आज इतक्या वर्षांनीही ही दोन पुस्तकं माझ्या मनात खोल रुतून बसलेली आहेत, कारण त्यांतील पात्रं केवळ काल्पनिक नाहीत, तर आपल्या आसपासच आहेत असं वाटतं. त्यांचं वास्तवाशी असलेलं नातं, आणि त्या दोघांतून मिळालेली आत्मिक ताकद, हेच मला सतत या पुस्तकांकडे ओढत राहतं. ही केवळ पुस्तकं नाहीत, तर जीवनशिक्षणाच्या वाटेवरचे मैलाचे दगड आहेत.

---

🔴‘श्यामची आई’ – मातृत्वाची जीवनशैली

साने गुरुजींची ही आत्मकथनात्मक कादंबरी म्हणजे संस्कारांचं उगमस्थान आहे. गरीब पण आत्मिकदृष्ट्या श्रीमंत अशा कुटुंबातील आईच्या भूमिकेतून उदात्ततेचा, त्यागाचा आणि निस्सीम प्रेमाचा अनुभव येतो. लहान वयात ‘आई’ म्हणजे काय हे या पुस्तकातून मी प्रथमच समजलं. श्यामवर तिचं प्रेम, तिच्या प्रत्येक शिकवणीमागचा संस्कार, आणि तिच्या डोळ्यातील मायेचा झरा – हे सर्व मला खूप भावले.

---

🔴लहानग्या वयातल्या मोठ्या शिकवण्या

‘श्यामची आई’ मधील प्रसंग अगदी सहज, साध्या भाषेत मांडले गेले आहेत, पण त्यातून येणारी शिकवण फार खोलवर जाते. सचोटी, श्रमप्रतिष्ठा, निस्वार्थता यांसारख्या मूल्यांचा बोध यातून झाला. त्या वयात ही मूल्यं फार मोठी वाटायची, पण आईच्या कृतीतून ती सहजशा समजायची. हे पुस्तक वाचल्यावर आईविषयी अधिक आदरभाव निर्माण झाला.

---

🔴‘मृत्युंजय’ – आत्मशोधाची अमर कथा

शिवाजी सावंतांनी लिहिलेली ‘मृत्युंजय’ ही कर्णाच्या जीवनावर आधारित आहे, पण ती केवळ कर्णाची कहाणी नसून प्रत्येकाच्याच मनातल्या संघर्षांची गोष्ट आहे. ‘माझं काय चुकलं?’ हा प्रश्न घेऊन चालणाऱ्या कर्णाचं चरित्र वाचताना अनेकदा डोळ्यात अश्रू आले. त्याचा आत्मसन्मान, एकाकीपणा, आणि सतत होणारी निंदा – हे सर्व मनाला भिडतं.

---

🔴अन्यायाविरुद्ध उभा असलेला एक आदर्श

‘मृत्युंजय’मधून मला समजलं की जन्मावर नव्हे तर कर्मावर माणसाचं मोठेपण ठरतं. कर्णानं स्वतःच्या परिस्थितीला दोष न देता, आपलं अस्तित्व सिद्ध केलं. त्याचा आदर्श माझ्या व्यक्तिमत्वात नकळत रुतून बसला आहे. मित्रनिष्ठा, कर्तव्यपालन आणि स्वाभिमान हे गुण या कादंबरीमुळे मनात रुजले.

---

🔴वारंवार वाचन – नव्या अर्थांचा शोध

या दोन्ही कादंबऱ्या मी अनेकदा वाचल्या आहेत. प्रत्येकवेळी त्या नवीन जाणवतात. वयानुसार अनुभव बदलतो, आणि त्यातून पुस्तकातील अर्थ अधिक स्पष्ट होत जातो. ‘श्यामची आई’ लहानपणी मायेचं प्रतीक वाटली, पण मोठं झाल्यावर तिचं त्यागमूल्य अधिक खोलवर जाणवलं. तसंच ‘मृत्युंजय’ वयपरत्वे संघर्षांचं प्रतीक बनत गेलं.

---

:-Mukund Madhukar Hingne.