These days, even stepping out of the house has become quite difficult. The moment you take a few steps from the lane to the main road, someone calls out to you from behind. Even if that person is unfamiliar, they start asking questions with such concern that you automatically stop. Within two minutes, they bring attention to your awkward appearance and throw the first question your way: “Don’t you exercise?” Then, slowly, you realize that this person is a salesperson selling supplementary food products. By the time you figure this out, they’ve already wasted half an hour of your time, leaving you with a sense of guilt about not exercising.

• During our school years, we fall in love with exercise and various types of outdoor games. Our bodies are so flexible that we have the confidence to master every form of exercise. There’s also a hidden dream that by excelling in a particular sport, we might one day become a renowned athlete. In essence, our enthusiastic and young bodies are ready to fuel all our imaginations.
• However, once the age of education ends and the working years begin, our daily routine and priorities start to shift. The time we once devoted to exercise or sports as a passion is now spent wandering in search of livelihood. After securing a job and with a steady income, the urge to exercise resurfaces. You then start going to the gym, fitting it into whatever free time you can find.
• By this time, you’ve reached an age where the hustle and exhaustion from your job start catching up to you. The desire to hit the gym to maintain an attractive physique fades once its purpose (for many, impressing a girlfriend for marriage) no longer holds value. Most people stop even considering the gym after this. If you meet a gym enthusiast, you simply avoid the conversation by citing lack of time.
• At this point, you’re far removed from the passion you once had for exercise. The body you once built through physical activity has now become something you only reminisce about. You begin to mock the idea that exercise is only for idle people. Meanwhile, the mental exhaustion from increasing work stress has now turned into a new condition for you. Let’s call it an ailment because you feel the need for treatment to overcome this “fatigue.”
• Now, in your fifties, on your way home from work, you’re the first to stand in line at the clinic of a mental health specialist. You hold onto the naïve hope that their advice and treatment will alleviate your mental fatigue. Carrying a heavy body and a bulging belly, you search for peace of mind in the hustle and noise of the crowd. Your remaining work life seems dependent on it.
• At this stage, mental peace becomes more important than physical exercise. So, you start surfing the internet, looking for websites that offer supplementary food and tips for mental exercises. As if you’re the last person in the world who’s out of shape and mentally exhausted!

“मनःशांती साठी सतत कार्यमग्न राहणे हाच उत्तम व्यायाम…!”

आजकाल घराबाहेर पडणं देखील खूप मुश्किल झालं आहे. तुम्ही जरा चार पावले टाकून गल्लीतून हमरस्त्यावर आलात की पाठीमागून कुणीतरी तुम्हाला हाक मारत असते. बरं ती व्यक्ती परिचित नसली तरी खूप आस्थेवाईकपणे विचारपूस करायला लागल्याने आपसूकच थांबल्या जाते. मग दोन मिनिटातच आपल्या बेढब दिसण्याकडे लक्ष वेधत तुम्ही व्यायाम करत नाही का ? हा पहिला प्रश्न आपल्या दिशेने फेकला जातो. मग हळूहळू आपल्या लक्षात येते की ही व्यक्ती सप्लिमेंटरी फुडचे प्रॉडक्ट विकणारी सेल्समन आहे. हे समजेपर्यंत त्याने आपला अर्धा तास वाया घालवलेला असतो आणि आपल्या मनात व्यायामाबद्दल एकप्रकारचा अपराधीभाव तयार केलेला असतो.

• आपण शालेय वयात असतो तेंव्हा आपण व्यायामाच्या, विविध प्रकारच्या मैदानी खेळांच्या प्रेमात पडलेलो असतो. शरीर खूपच लवचिक असल्याने कसरतीचे प्रत्येक प्रकार आपल्याला जमतील हा आत्मविश्वास आपल्यामध्ये असतो. शिवाय कोणत्या तरी प्रकारात नैपुण्य मिळवत पुढे आपण नामांकित खेळाडू बनू शकतो हे स्वप्न देखील आपल्यामध्ये दडलेले असते. मुळात उत्साही आणि तरुण असलेले शरीर आपल्या सर्व कल्पनांना उभारी देण्यास सज्ज असते.
• पण एकदा का तुमचे शिक्षणाचे वय संपून उपजीविकेचे वय सुरू होते. तेंव्हा मात्र तुमचा दिनक्रम आणि प्राधान्यक्रम बदलू लागतो. आवड म्हणून कसरतीसाठी किंवा खेळासाठी दिवसातील सर्वात जास्त वेळ देणारे तुम्ही तोच वेळ उपजीविकेच्या शोधार्थ भटकंतीसाठी देवू लागतात. पुढे जॉब मिळाल्यावर मिळणाऱ्या पैशातून पुन्हा एकदा व्यायामाबद्दलची तुमची उर्मी उसळी मारून वर येते. मग आपल्याला मिळणाऱ्या सवडीच्या वेळेत व्यायाम करण्यासाठी जिममध्ये जायला सुरुवात होते.
• एव्हाना नोकरीमधील धावपळ आणि श्रमामुळे “थकवा” जाणवणाऱ्या वयाच्या टप्प्यावर आपण पोहोचलेलो असतो. आकर्षक दिसावे म्हणून जिम लावून बॉडी फिटनेस करण्याचा मतलब संपल्यावर (बहुतेक जणांना लग्नासाठी एका गर्लफ्रेंडला इम्प्रेस करायचं म्हणून जिमला जावू वाटत असते.) बहुतेकजण जिमकडे ढुंकूनही पहात नाहीत. कुणी जिमप्रेमी भेटला तरी वेळेचे कारण सांगून त्याला आपण टाळू लागतो.
• आता आपण व्यायामाच्या आवडीपासून खूप दूरच्या टप्प्यावर पोहोचलेलो असतो. कधीकाळी व्यायामातून कमावलेले शरीर हा आपल्यासाठी स्वप्नरंजनाचा विषय झालेला असतो. व्यायाम हा रिकामटेकड्या लोकांचा विषय आहे अशी टवाळकी आपणच करू लागतो. हे करत असताना कामातील वाढत्या तणावामुळे येणारा मेंदूचा “थकवा” हा नवा आजार आपल्याला जडलेला असतो. आपण त्याला आजारच म्हणूयात. कारण हा “थकवा” दूर करण्यासाठी आपल्याला उपचारांची आवश्यकता वाटू लागते.
• आता आपली पन्नाशी आलेली असते. अश्यावेळी ऑफिस सुटले की घरी जाताना आपण पहिल्यांदा मानसोपचार तज्ज्ञांच्या क्लिनिकमध्ये रांगेत उभे रहायला तयार होतो. त्याच्या सल्ल्याने आणि उपचाराने आपला मानसिक थकवा दूर होईल हा भाबडा आशावाद आपल्यामध्ये तयार झालेला असतो. सुटलेले पोट आणि जड झालेले शरीर घेवून आपण गर्दीच्या रेटारेटीत आणि गोंगाटात मनःशांती शोधत असतो. त्यावरच आपल्या उरलेल्या नोकरीचा काळ अवलंबून असतो.
• आता शारीरिक कसरतीपेक्षाही मनःशांती महत्वाची असते. म्हणून मग आपण नेटसर्फिंग करून काही सप्लिमेंटरी फूड आणि मेंदूच्या व्यायामाच्या टिप्स देणारे संकेतस्थळे देखील हुडकतो. जणूकाही जगातील सर्वात बेढब आणि मानसिकदृष्ट्या थकलेला शेवटचा माणूस आपणच आहोत..!

:-Mukund Madhukar Hingne.