What snack would you eat right now?

A Maharashtrian person is very particular when it comes to breakfast. If they see their favorite dish being served, they’ll eat to their heart’s content. They wouldn’t even mind skipping lunch after that. As for me, I can happily eat idli-chutney or bhaji-pav anytime and enjoy it fully. The identity of us Marathi people is that we aren’t the type to eat just a little simply because it’s breakfast!

• In my opinion, onion fritters (kanda bhaji) made by mixing chopped onions into soaked gram flour (chickpea flour) batter or green chili fritters (mirchi bhaji) made by dipping green chilies in the same batter, served with soft, fresh bakery bread (pav), is a breakfast dish that offers heavenly delight.
• Idli is originally a South Indian dish, but South Indians have carried it wherever they’ve gone around the world and made it popular. Westerners might need an explanation to understand bhaji-pav, but they instantly recognize idli.
• We Marathi people don’t even realize when idli and fresh coconut chutney became a part of our breakfast menu. I live in a region of Maharashtra considered the gateway to South India. My city, Solapur, is known as the entry point to Karnataka and Andhra Pradesh.
• Just as Marathi people have warmly accepted South Indians who migrated here for livelihood, we’ve also given a place of honor to their dishes like idli and dosa in our cuisine. Now, even South Indians themselves might wonder where idli and dosa truly belong!
• Idli with fresh coconut chutney is my ultimate weakness. In our home, idli-chutney isn’t just made for breakfast—it’s prepared to be enjoyed three times a day. Now, I’ll stop writing and actually go enjoy some!

“इडली-चटणी किंवा भजी-पाव दोन्हीपैकी काहीही आणि कधीही खायला आवडते…!”

महाराष्ट्रीयन माणूस हा नाश्त्याच्या बाबतीत खूपच हळवा असतो. आपल्या आवडीचा पदार्थ खायला मिळतो आहे हे दिसल्यावर तो अगदी पोट भरून खाईल. अगदी दुपारचे जेवण नाही केले तरी त्याला चालते. मला तर इडली-चटणी किंवा भजी-पाव केंव्हाही खायला दिले तरी मी पोटभर खातो. नाश्ता आहे म्हणून मोजकेच खाणारा मराठी माणूस नसतो अशीच आम्हा मराठी माणसांची ओळखच बनली आहे.

• बेसनाचे (हरभरा डाळीचे) पीठ भिजवून त्यात चिरलेला कांदा घालून केलेले कांदा-भजी किंवा हिरवी मिरची भिजवलेल्या पिठात बुडवून केलेले मिरची-भजी आणि त्याच्यासोबत बेकरीतून आणलेले ताजे लुसलुशीत पाव हा तर स्वर्गसुखाचा आनंद देणारा नाश्त्याचा पदार्थ आहे असं माझं मत आहे.
• इडली हा खरं म्हणजे दक्षिण भारतातील पदार्थ पण दक्षिण भारतीय लोकांनी ते जगाच्या पाठीवर कुठे जातील तिथे त्यांनी हा पदार्थ नेला आहे. आणि लोकप्रिय केला आहे. एकवेळ पाश्चात्य लोकांना भजी-पाव समजून सांगावा लागेल पण तेच इडली मात्र त्यांना चटकन कळते.
• आम्हा मराठी माणसांच्या नाश्त्याच्या यादीत इडली आणि ओल्या नारळाची चटणी कधी समाविष्ट झाली आम्हालाही कळले नाही. त्यात मी महाराष्ट्रात अशा ठिकाणी राहतोय ज्या शहराला दक्षिण भारतात प्रवेश करण्यासाठीचे प्रवेशद्वार समजले जाते. माझे सोलापूर शहर हे कर्नाटक, आंध्रप्रदेशाचे प्रवेशद्वार समजले जाते.
• त्यामुळे उदरनिर्वाहासाठी महाराष्ट्रात येणाऱ्या दक्षिण भारतीयांना जसे मराठी माणसाने स्वीकारले तसेच त्यांच्या इडली-डोसा या पदार्थाला देखील आपल्या खाद्यपदार्थांच्या रांगेत मानाचे स्थान दिले. आता इडली आणि डोसा हे पदार्थ नक्की कुठले ? असा प्रश्न खुद्द दक्षिण भारतीयांना पडेल.
• इडली आणि ओल्या नारळाची चटणी हा तर माझा विक पॉईंट आहे. आमच्याकडे इडली-चटणी हा पदार्थ फक्त नाश्त्यासाठी केलाच जात नाही. तर तो दिवसातून तीन वेळा खाण्यासाठी केला जातो. आता लिहायचं सोडून प्रत्यक्ष खायला घेतो…..

:-Mukund Madhukar Hingne.