Describe a phase in life that was difficult to say goodbye to.

Life is a journey of constant change. At every stage, we carry new experiences, relationships, and memories with us. But some phases are so deeply cherished that bidding them farewell becomes incredibly difficult.

Until my youth, I spent most of my time in Paithan, a town by definition, but in reality, more like a large village. The fondest memories of my childhood are the moments spent with friends on the banks of the Godavari River, which encircles the town. The fun, the laughter, and the carefree days by the riverside remain fresh in my mind.

Even today, the banks of the Godavari call out to me, pulling me back towards my hometown. But everything has changed now—friends have moved away for work, and the town itself has transformed. Yet, the river remains the same, flowing just as it did back then.

The Godavari River, however, remains the same. It still flows as calmly as ever. Whenever I sit by its banks, memories of the old days flood my mind. I wish I could relive those moments once again… take a dip in its waters with my friends just like before. But in the flow of time, nothing ever comes back.

A) A Phase of Life to Cherish :

One of the most cherished phases of my life was my childhood and youth spent in Paithan. Although Paithan is an ancient town and a taluka headquarters, calling it a city would be merely a formality. In reality, it was more like a large village—where people were simple, relationships were deeply valued, and life was immersed in the serenity of nature, bringing a pure and innocent joy.

B) Unforgettable Moments by the Godavari :

The Godavari River, which encircles the town, was an inseparable part of our lives. My friends and I would gather on its banks every day. We often competed to see who could swim the fastest or dive the farthest. Sometimes, if someone swam too far, our hearts would skip a beat with worry! But once everyone safely made it back to shore, even that fear would turn into laughter.

C) The Fierce Monsoon :

During the monsoon, the Godavari would take on a fierce and powerful form. As the river roared with strong currents, we would sit by the shore, listening to the rhythmic sound of the waves. Sometimes, while watching its relentless flow, a thought would cross my mind—
“This river remains steady, yet it never stops moving forward. Shouldn’t we do the same in life?”

D) The Memories Still Call Me Back :

Now, everything has changed. My friends have settled in different places; some moved to cities for work and made a life there. Even the town has gradually transformed. The old narrow lanes, the long conversations on verandas, and the late-night discussions under the moonlight have all been replaced by mobile phones and the internet.

And yet, the memories of those youthful days continue to inspire me. The old familiar spots by the river still seem to call me back, as if whispering—
“Come once again… Sit by my shore, and forget everything for a while!”

“माझ्या गावाचा नदीकाठ आज देखील मला खुणावतो…!”

जीवन म्हणजे सतत बदलत जाणारा प्रवास आहे. प्रत्येक टप्प्यावर नवनवे अनुभव, नाती आणि आठवणी आपल्या सोबत असतात. पण काही टप्पे असे असतात, ज्यांना अलविदा म्हणणे खूप कठीण जाते. युवावस्थेत येईपर्यंतचा माझा सर्व काळ हा पैठण शहरात गेलाय. तालुक्याचे ठिकाण असल्यामुळे त्याला शहर म्हणायचं. बाकी ते मोठे खेडेच आहे. गावाला वळसा घालणाऱ्या गोदावरी नदीच्या काठावर मित्रांसोबत घालवलेल्या मौज-मस्तीची आठवण कायम ताजी आहे. आजही गोदावरी नदीचा काठ मला खुणावतो. मग गावाकडे जाण्याची ओढ लागते. आता सगळं बदललंय, मित्रही नोकरी निमित्त स्थलांतरित झालेत. गाव बदललंय पण नदी नाही. ती आजही तशीच आहे.

गोदावरी नदी मात्र तशीच आहे. ती आजही तितक्याच शांतपणे वाहते. तिच्या काठावर गेलं की जुन्या दिवसांच्या आठवणी मनात दाटून येतात. वाटतं, पुन्हा एकदा तो काळ परत मिळावा...पुन्हा एकदा मित्रांसोबत त्या पाण्यात डुबकी मारावी....पण काळाच्या प्रवाहात काहीही मागे फिरत नाही.

अ) जुने दिवस, नवी आठवण…!
माझ्या जीवनातील असाच एक टप्पा म्हणजे पैठणमध्ये गेलेलं माझं बालपण आणि तारुण्य. पैठण जरी तालुक्याचे ठिकाण आणि पुरातन नगर असले, तरी त्याला शहर म्हणणं केवळ औपचारिकच! ते मोठं खेडंच होतं, जिथे माणसं साधी होती, नाती जपली जायची, आणि निसर्गाच्या सान्निध्यात एक निरागस आनंद सापडायचा.

ब) गोदावरीच्या काठावरचे अविस्मरणीय क्षण :-

गावाच्या भोवती वळसा घालणारी गोदावरी नदी म्हणजे आमच्या आयुष्याचा अविभाज्य भाग होती. आम्ही सगळे मित्र नदीच्या काठावर जमा व्हायचो. कोण पोहण्यात तरबेज आहे, कोण सर्वात लांब उडी मारतो, याच्या स्पर्धा लागायच्या. काही वेळा असंही व्हायचं की, कोणी पोहताना लांब गेला की, बाकीच्यांच्या काळजाचा ठोका चुकायचा! पण शेवटी सर्व जण सुखरूप बाहेर आले की, त्या भीतीलाही हास्यात बदलायचो.
क) पावसाळ्यातील रौद्ररूप :-
पावसाळ्यात गोदावरी रौद्र रूप धारण करायची. पाणी वेगाने वाहत असताना आम्ही काठावर बसून तिच्या लाटांचा आवाज ऐकायचो. कधी तरी तिच्या प्रवाहाकडे बघून विचार यायचा – “ही नदी किती स्थिर आहे आणि तरीही सतत प्रवाही आहे. आपणही आयुष्यात असेच पुढे जात राहायला हवं!”

ड) आजही आठवणी खुणावतात :-

आता खूप काही बदललंय. मित्र वेगवेगळ्या ठिकाणी स्थायिक झालेत, कोणी शहरात नोकरीला गेले, तिथेच स्थायिक झालेत. गावही हळूहळू बदलत गेलंय. जुन्या गल्ल्या, ओसरीवरच्या गप्पा, रात्री चांदण्यात बसून चाललेल्या चर्चासत्रांऐवजी आता मोबाइल आणि इंटरनेटने जागा घेतली आहे. तरीसुद्धा, तरुणपणातील त्या आठवणींनीच मनाला उभारी मिळते. त्या नदीच्या काठावरच्या जुन्या खुणा आजही मला बोलावत असतात… “ये पुन्हा एकदा… बस जरा माझ्या काठावर आणि विसर सगळं!”

:-Mukund Madhukar Hingne.