According to Hindu scriptures, Indian tradition, and social beliefs, Lord Ganesha—worshipped as the master of the 64 arts—is celebrated through a grand religious and cultural festival. That is why every Indian, no matter which corner of the world they live in, can never stay away from Ganeshotsav.

• ✨
  Vakratunda Mahakaya, Suryakoti Samaprabha – with this sacred hymn begins the worship of Lord Ganesha.
  Ganesha is revered as the remover of obstacles, the giver of wisdom, and the lord of auspicious beginnings.
  Scriptures state that remembering him makes the path to success easier.
  That is why Ganesha is the first deity to be worshipped before any ritual or festival.
  The arrival of Ganesh Chaturthi marks a celebration of devotion, joy, and unity.
  Through household installations, not only devotion but also social bonds grow stronger.
  His welcome transforms into a grand festival that immerses the entire community in a shared spirit of faith and festivity.

---

1️⃣ Tradition of Ganesha’s Arrival

According to Hindu scriptures, Ganeshotsav begins on Bhadrapada Shuddha Chaturthi. On this day, the idol of Ganesha is ceremoniously brought home or to public pandals. An auspicious time (muhurat) is chosen before welcoming the deity. With the beats of drums and the chants of “Ganpati Bappa Morya,” the idol’s arrival is celebrated. This tradition beautifully blends devotion with joy.

---

2️⃣ Preparations for Welcome

To welcome Ganesha, homes and pandals are decorated beautifully. Colorful rangoli, floral garlands, and lamps create an auspicious atmosphere. The aarti plate is prepared, and offerings (prasad) are made ready. Devotees wholeheartedly dedicate their efforts to ensure that Ganesha’s arrival is grand and sacred.

---

3️⃣ Religious Significance

As Ganesha is the first deity to be worshipped, his arrival is considered highly auspicious. The installation of Ganesha symbolizes the removal of obstacles and the ushering in of wisdom, knowledge, unity, and prosperity. Scriptures state that worshiping Ganesha destroys sins and brings success in endeavors. Hence, Ganeshotsav holds great sanctity in a religious sense.

---

4️⃣ Social Importance

Ganeshotsav goes beyond religion and also teaches social unity. People come together to form community mandals and organize cultural programs. This occasion unites all sections of society. The festival thus spreads the message of harmony, solidarity, and collective participation.

---

5️⃣ Household Ganesha Installation

Domestic installation of Ganesha is performed with great intimacy and devotion. Rituals are carried out with purity, chanting of mantras, and adherence to scriptures. Family members come together for aartis and share prasad. Every member participates with faith, making household Ganeshotsav a true bond of devotion and family unity.

---

6️⃣ Spirit of Ganeshotsav

Ganeshotsav is a confluence of devotion, faith, joy, and culture. The arrival and immersion of Ganesha symbolically represent beginnings and endings in life. This festival reaffirms the values of unity, devotion, and dedication. Thus, Ganeshotsav is not only a religious celebration but also a festival of social and cultural significance.

---

🌺 श्रीगणेश आगमनाचे धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्व

हिंदू धर्मशास्त्रानुसार आणि भारतीय परंपरा आणि सामाजिक मान्यतेनुसार ६४ कलांचा अधिपती म्हणून पूजल्या जाणाऱ्या श्रीगणेशाचा उत्सव हा धार्मिक आणि सांस्कृतिक महा उत्सव असतो. यामुळेच प्रत्येक भारतीय मग तो जगाच्या कोणत्याही कोपऱ्यात रहात असला तरी तो गणेशोत्सवापासून लांब राहू शकत नाही.

• ✨
  वक्रतुंड महाकाय, सूर्यकोटि समप्रभा – या स्तोत्राने गणेशपूजेची सुरुवात होते.
  गणेश हा विघ्नहर्ता, बुद्धीचा दाता आणि मंगलकार्याचा अधिपती मानला जातो.
  त्याच्या स्मरणाने कार्यसिद्धी सुलभ होते असे शास्त्र सांगते.
  म्हणूनच प्रत्येक उत्सव आणि पूजेपूर्वी प्रथम पूजला जाणारा देव म्हणजे गणेश.
  गणेशोत्सवाचे आगमन म्हणजे भक्तिभाव, आनंद आणि ऐक्याचा उत्सव.
  घराघरांत होणाऱ्या प्रतिष्ठापनेतून भक्तीबरोबर सामाजिक बंधही मजबूत होतात.
  त्याच्या स्वागताला उत्सवाचे स्वरूप लाभते आणि संपूर्ण समाज भावविश्वात रंगून जातो.

---

1️⃣ गणेश आगमनाची परंपरा

हिंदू धर्मशास्त्रानुसार भाद्रपद शुद्ध चतुर्थीपासून गणेशोत्सव सुरू होतो. या दिवशी गणेशमूर्तीचे आगमन होते. गणपतीला घरात किंवा सार्वजनिक मंडळात आणण्यापूर्वी शुभमुहूर्त पाहिला जातो. ढोल-ताशांच्या गजरात, “गणपती बाप्पा मोरया” च्या जयघोषात मूर्तीचे आगमन केले जाते. ही परंपरा भक्ती आणि आनंदाचा संगम घडवते.

---

2️⃣ स्वागताची तयारी

गणेशाच्या स्वागतासाठी घराची किंवा मंडपाची सुंदर सजावट केली जाते. रांगोळी, फुलांचे तोरण, दिव्यांची आरास करून वातावरण मंगलमय केले जाते. आरतीसाठी थाळी सजवली जाते आणि प्रसादाची तयारी होते. भक्त मनापासून प्रयत्न करून गणेशाचे आगमन भव्य आणि मंगलमय व्हावे यासाठी कटीबद्ध असतो.

---

3️⃣ धार्मिक महत्व

गणेश हा प्रथमपूज्य देव असल्याने त्याचे आगमन हे शुभ मानले जाते. गणेशाची प्रतिष्ठापना म्हणजे विघ्नांचा नाश आणि ज्ञान, बुद्धी, ऐक्य आणि समृद्धी यांचे आगमन होय. शास्त्रानुसार गणेशपूजेने पापांचा नाश होतो आणि कार्यसिद्धी प्राप्त होते. त्यामुळे गणेशोत्सव धार्मिकदृष्ट्या अतिशय पवित्र मानला जातो.

---

4️⃣ सामाजिक महत्व

गणेशोत्सव केवळ धार्मिक मर्यादेत राहात नाही तर सामाजिक ऐक्याचीही शिकवण देतो. लोक एकत्र येऊन मंडळाची स्थापना करतात, सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित करतात. या निमित्ताने समाजातील सर्व घटक एकत्र येतात. लोकसहभागातून निर्माण होणारी एकात्मता आणि एकोप्याचा संदेश गणेशोत्सवातून मिळतो.

---

5️⃣ घरगुती गणेश प्रतिष्ठापना

घरातील गणेश प्रतिष्ठापना अधिक आत्मीयतेने केली जाते. पूजेच्या वेळी शुद्धता, मंत्रोच्चार आणि शास्त्रानुसार विधी केले जातात. घरात एकत्रितपणे आरत्या म्हटल्या जातात, प्रसाद वाटला जातो. या क्षणाला घरातला प्रत्येक सदस्य आपल्या श्रद्धेने सहभागी होतो. त्यामुळे घरगुती गणेशोत्सव हा भक्तीचा आणि कौटुंबिक ऐक्याचा दुवा ठरतो.

---

6️⃣ गणेशोत्सवाचा उत्सवभाव

गणेशोत्सव हा भक्ती, श्रद्धा, आनंद आणि संस्कृतीचा संगम आहे. गणपतीचे आगमन आणि विसर्जन हा जीवनातील प्रारंभ आणि समाप्तीचा प्रतीकात्मक संदेश देतो. एकात्मता, भक्तीभाव आणि समर्पण या मूल्यांची पुनःप्रचिती या उत्सवातून मिळते. म्हणूनच गणेशोत्सव केवळ धार्मिक नसून सामाजिक आणि सांस्कृतिक परंपरेचाही एक महत्त्वपूर्ण उत्सव ठरतो.

---

:-Mukund Madhukar Hingne.