Currently, in Maharashtra (India), the frenzy of campaigning for the state’s assembly elections has begun. The people of the state, who have just joyfully celebrated the Diwali festival, are now faced with the sacred duty of selecting the right representative for their constituency through voting. The citizens are prepared for this. Along with young political workers, who are seen putting in a lot of effort during the campaign, children are also participating with equal enthusiasm. Even though they are not of voting age and don’t fully understand politics, the desire to be part of something different is ingrained in Maharashtra’s culture. Even we used to carry flags and roam around during election campaigns when we were kids.

During our childhood, we used to get the task of carrying flags and participating in rallies. In return, we would get breakfast and biscuits. We also got the job of writing voter slips, for which we were paid ten rupees per hundred slips. For fifteen days, my siblings and I would sit at home writing these slips. After submitting them to the candidate's contact office, we would receive the payment.

Yesterday, while touring the district to gauge the election campaign, I saw young children pasting candidates’ posters on vehicles at various places, which reminded me of my own childhood. This has become a sort of culture for us. From a very young age, without understanding much, simply following the crowd out of curiosity, our political awareness gradually sharpened—that has been our experience.

“निवडणुकीच्या प्रचारात लहान मुलांचा सहभाग…!”

सध्या महाराष्ट्रात (भारत) राज्याच्या विधानसभा निवडणुकीच्या प्रचाराची रणधुमाळी सुरू झाली आहे. नुकताच दिवाळी सण साजरा करून “उल्हासित” झालेल्या राज्यातील जनतेसमोर आता विधानसभेसाठी आपल्या मतदारसंघातील योग्य प्रतिनिधी मतदानाद्वारे निवडण्याचे पवित्र कार्य करायचे आहे. त्यामुळे राज्यातील जनता सज्ज झाली आहे. राजकीय जाणिवा तीव्र असणारे तरुण कार्यकर्ते जेव्हढे प्रचारात मेहनत घेताना दिसतात, तेव्हढ्याच हिरीरीने लहान मुले देखील प्रचारात सहभागी झालेले दिसतात. मतदानाचा हक्क मिळवण्याचे वय नसले, राजकारणाविषयी काही समजत नसतं. तरी देखील काहीतरी वेगळं घडतंय याची ओढ असणे हेच तर महाराष्ट्राचं कल्चर आहे. आम्ही देखील लहानपणी झेंडे घेऊन प्रचारात फिरायचो.

आमच्या लहानपणी हातात पक्षाचे झेंडे घेवून रॅलीमध्ये फिरायचे काम मिळायचे. त्या बदल्यात नाश्ता, बिस्किटं मिळायची. मतदारांच्या स्लीपा लिहायचे काम मिळायचे. शेकडा दहा रुपये दर मिळायचा. पंधरा दिवस घरात बसून आम्ही भावंडे स्लीपा लिहायचो. मग त्या उमेदवाराच्या संपर्क कार्यालयात जमा केल्यावर पैसे मिळायचे.

काल निवडणूक प्रचाराचा अंदाज घेण्यासाठी जिल्हा दौऱ्यात फिरत असताना ठिकठिकाणी लहान मुले उमेदवारांचे पोस्टर वाहनांवर चिटकवताना दिसले आणि बालपण आठवले. आमच्याकडे हे एक कल्चरच बनले आहे. काही न समजण्याच्या वयात केवळ आकर्षण म्हणून जमावाच्या मागे फिरत असतानाच राजकीय जाणिवा तीव्र होत जातात हाच आमचा अनुभव आहे.

:-Mukund Madhukar Hingne.